Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

część miasta - Zabytek.pl

część miasta


układ przestrzenny 1700 - 1850 Suwałki

Adres
Suwałki

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. Suwałki, gm. Suwałki

Ulica Kościuszki i jej okolice stanowią dobrze zachowany zespół urbanistyczny z czasów Królestwa Kongresowego.

Zachowana jest również w dobrym stanie zwarta zabudowa o klasycystycznym charakterze, złożona z kamienic, budynków użyteczności publicznej i budowli sakralnych powstałych w przeważającej części w 1. poł. XIX wieku. Późniejsze budowle z k. XIX i pocz. XX w. mają charakter eklektyczny i stylowo nawiązują do architektury powstałej wcześniej. Autorami najważniejszych obiektów byli wybitni architekci: Ch. A. Aigner, A. Corazzi, H. Marconi, W. Ritschel. Inne obiekty projektowane były przez miejscowych budowniczych: M. Tryniszewskiego i K. Majerskiego.

Historia

Powstanie Suwałk związane było z kolonizacją puszczy nadanej przez króla Jana Kazimierza kamedułom wigierskim, którzy w 2. poł. XVII w. założyli szereg wsi. Jedną z nich była miejscowość złożona z dwóch osad: Suwałk Małych i Dużych, położona w pobliżu przeprawy przez Czarną Hańczę (mniejszej przy dzisiejszej ulicy Wigierskiej (z podziałem siedlisk w układzie południkowym) oraz większej w obrębie dzisiejszych ulic Gałaja i E. Plater (z podziałem siedlisk w układzie równoleżnikowym). W 1710 zakonnicy wyjednali u króla Augusta II zgodę na założenie miasta oraz przywilej na targi i jarmarki. W 1715 roku mieszkańcy zostali zwolnieni z pańszczyzny, ustanowiono władze miejskie, wytyczono przestrzeń rynkową, nadano grunta. Prawa miejskie magdeburskie nadał miastu król August II Sas w 1720 roku. Było to pierwsze miasto założone w puszczy stanowiące ośrodek rozległych dóbr położonych po obu stronach rzeki Czarna Hańcza i nad jeziorem Wigry. Miasto rozwinęło się wzdłuż przebiegu drogi Augustów-Kowno. Pierwsza nazwa tej drogi to ulica Młyńska (na odcinku od mostu na Czarnej Hańczy do Rynku) i ul. Załomek Koźli (część północna traktu). W 1. poł. XIX w., w dobie Królestwa Kongresowego, szczególnego znaczenia nabrały szlaki komunikacyjne łączące Warszawę z Petersburgiem. Jednym z nich był trakt biegnący przez Suwałki, noszący nazwę Kowieński. W obrębie miasta ulica ta nosiła nazwę Petersburski Prospekt- Stary Rynek- Kowieńskie Przedmieście. W l. 20. XIX w. znaczenie miasta wzrosło w związku z tymczasowym umieszczeniem tu siedziby woj. augustowskiego. Po 1830 r. Suwałki pozostały siedzibą województwa przemianowanego w 1837 r. na gubernię augustowską, a od 1866 r. na gubernię suwalską. Podniesienie rangi miasta spowodowało konieczność wznoszenia nowych gmachów użyteczności publicznej sytuowanych głównie przy ul. Petersburskiej i Starym Rynku. Powstał wówczas m in. ratusz (1842), odwach (1834), gmach gimnazjum gubernialnego (1843), sąd (1839), gmach Komisji Województwa Augustowskiego (1820), kościół ewangelicki (1839) oraz szereg mieszczańskich kamienic. W płn. pierzei rynku, na którym na pocz. XIX w. urządzono park spacerowy, wzniesiono kościół p.w. św. Aleksandra (1820-25) projektowany przez Ch.P. Aignera, zaś w części płd. - cerkiew projektowaną przez H. Marconiego (1840). Suwałki rozwinęły się wzdłuż przebiegu drogi Augustów-Kowno. W obrębie miasta droga ta nosi nazwę ul. Kościuszki. Do dnia dzisiejszego stanowi ona główną oś kompozycyjną miasta. W czasie II wojny Suwałki nie zostały zniszczone. Dzięki temu układ przestrzenny uformowany w XVII-XIX w. przetrwał w dobrym stanie do dziś.

Opis

Główną osią układu przestrzennego Suwałk jest ulica Kościuszki biegnąca z pd. na północ. W jej obrębie znajduje się historyczna sieć ulic, zachowały się pierwotne linie zabudowy oraz w dużej mierze parcelacja gruntów. W centrum znajduje się rynek ob. Park Miejski, który flankują od północy kościół p.w. św. Aleksandra, od pd. cerkiew ob. kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W zach. pierzei ul. Kościuszki i pd. pierzei Rynku usytuowany jest ratusz. Większość historycznych obiektów użyteczności publicznej znajduje się w obrębie Rynku i ul. Kościuszki.

Zabytek dostępny.

Oprac. Iwona Górska, OT Białystok, 13-11-2014 r.

Rodzaj: układ przestrzenny

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_UU.8715, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_UU.3020