Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Sulejówek – Milusin, zespół domu Marszałka Józefa Piłsudskiego - Zabytek.pl

galeria zdjęć obiektu Sulejówek – Milusin, zespół domu Marszałka Józefa Piłsudskiego

Sulejówek – Milusin, zespół domu Marszałka Józefa Piłsudskiego

Pomnik Historii 1923 r. Sulejówek

Adres
Sulejówek

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. miński, gm. Sulejówek

Willa Milusin w Sulejówku ma szczególne znaczenie w historii Polski XX wieku.Stała się swoistym symbolem społeczno-politycznym ze względu na związek z osobą Józefa Piłsudskiego, działacza niepodległościowego, żołnierza, wodza, polityka, wybitnego męża stanu i jednego z ojców polskiej niepodległości.

To w tym budynku zapadały kluczowe dla losów naszego Państwa decyzje. Tutaj Józef Piłsudski gościł wybitne osobistości swojej epoki. 

Niewielką willę Milusin, w modnym w okresie międzywojennym stylu dworkowym, zaprojektował architekt Kazimierz Skórewicz. Wybór stylu z pewnością nie był przypadkowy. Charakterystyczna bryła dworu polskiego stała się w 1 ćwierci XX wieku ucieleśnieniem stylu narodowego i miała symboliczny wymiar dla odradzającego się państwa po latach zaborów. 

Oprócz szczególnych wartości historycznych i naukowych istotnym walorem Milusina jest niewątpliwie autentyczność. Zarówno willa Milusin jak i dom „Drewniak” pozostają bez zasadniczych zmian. W willi zachował się układ przestrzenny, cała stolarka okienna i drzwiowa, łącznie z okuciami i oszkleniem. Przetrwały oryginalne parkiety i podłogi oraz skromna dekoracja architektoniczna wnętrz, z fasetami i kominkami, a nawet takie drobiazgi, jak porcelanowe wyłączniki elektryczne. Poza tym, po latach do wnętrz wróciły rozproszone po wojnie oryginalne meble i przedmioty będące wyposażeniem domu za życia Marszałka. Rewaloryzacja terenu otaczającego budynki, przeprowadzona w ostatnich latach pozwoliła na odtworzenie formy i funkcji poszczególnych części zespołu.

Historia

Sulejówek był maleńką, położoną wśród lasów wioską. W 1910 roku został uruchomiony przystanek kolejowy – „Sulejówek”. Dogodne połączenie ze stolicą, a także walory krajobrazowe okolicy sprawiły, że w dwudziestoleciu międzywojennym Sulejówek stał się atrakcyjną miejscowością letniskową. 

Obecny zespół Milusin początek swój zawdzięcza Aleksandrze Piłsudskiej, która za namową mieszkającego już wcześniej w Sulejówku wicemarszałka sejmu, Jędrzeja Moraczewskiego, kupiła w 1921 roku zalesioną działkę z niewielkim drewnianym domem letnim. W tym czasie, w różnych środowiskach na terenie kraju powstała inicjatywa, aby uczcić zasługi Marszałka w walce o odzyskanie niepodległości i ofiarować mu majątek ziemski pod Warszawą. Zrealizował ją Komitet Żołnierza Polskiego, który ze zbiórki sfinansował budowę willi na terenie należącym do Piłsudskich. Żołnierze brali także udział w pracach przy wznoszeniu domu dla Marszałka. Komitet zajął się również wyposażeniem domu, przy czym, część mebli, obrazów i przedmiotów dekoracyjnych pochodziła z darów. Dom nie był jeszcze ostatecznie wykończony, kiedy po sporze z gen. Władysławem Sikorskim o ustrój najważniejszych władz wojskowych Piłsudski 30 maja 1923 roku złożył dymisję ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego i przeniósł do Sulejówka, wycofując się z życia publicznego. Milusin na trzy lata stał się jego domem rodzinnym, miejscem pracy i spotkań z byłymi podkomendnymi. Tam powstały książki: „Moje pierwsze boje”, „Rok 1920”, „O wartości żołnierza legionów”, „Rok 1863” i „Wspomnienia o Gabrielu Narutowiczu”. W tym czasie odwiedzali Milusin liczni politycy i osoby prywatne. Po powrocie Marszałka do działalności politycznej, rodzina Piłsudskich zamieszkała w Belwederze, a Sulejówek pozostał miejscem letniego i świątecznego wypoczynku, również po śmierci Piłsudskiego w 1935 roku. 

We wrześniu 1939 roku Aleksandra Piłsudska wyemigrowała z córkami do Londynu. Podczas okupacji dworek z otoczeniem zajęli Niemcy, a w 1947 roku dom przejęło wojsko polskie, które później wywiozło pamiątki po Piłsudskim. Do 1956 roku dworek pozostawał do dyspozycji ambasadora ZSRR, po czym przejęła go gmina i przekształciła w przedszkole. 

W 2000 roku Urząd Miasta Sulejówka przekazał „Willę Milusin” Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego, a 10 listopada 2008 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zawarł z Fundacją umowę dotyczącą utworzenia Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. 

W 2014 roku w ośrodku Ministerstwa Obrony Narodowej w Hellenowie odnaleziono m.in. przedmioty wywiezione przez wojsko w 1947 roku. Decyzją ówczesnego Ministra Obrony Narodowej zostały one zwrócone Fundacji. Wśród nich są m.in. meble kupione w 1923 roku z funduszy Komitetu Daru Żołnierza. Do muzeum wróciły także dwa pejzaże miejskie z Wilna autorstwa Ignacego Pinkasa, obraz Kazimierza Stabrowskiego „Staw w parku” oraz „Szaman” – rzeźba autorstwa jego żony, Julii Stabrowskiej i inne elementy dekoracyjne. Muzeum pozyskało również oryginalny akt przekazania Milusina Piłsudskiemu.

Opis

Dworek Milusin (1922 – 1923) jest murowanym, parterowym budynkiem, wzniesionym na planie prostokąta częściowo podpiwniczonym i zwieńczonym czterospadowym dachem o ceramicznym pokryciu, z piętrowymi wystawkami w północnej i południowej połaci i trzema lukarnami w połaci ogrodowej. Budynek zwrócony jest frontem ku wschodowi, z wejściem głównym poprzedzonym kolumnowym gankiem z trójkątnym naczółkiem. Od zachodniej strony ogrodowej znajduje się wyjście na taras, od południa - półkolisty ganek kolumnowy, podtrzymujący balkon piętra. Elewacje (wschodnia – pięcioosiowa, zachodnia – czteroosiowa) są gładko tynkowane, w kolorze białym; otwory okienne i drzwiowe są prostokątne, bez opasek.

Wnętrze jest dwutraktowe, trójdziałowe. W trakcie wschodnim, pośrodku znajduje się hol wejściowy z drewnianą ścianką wiatrołapu; po lewej stronie - m.in. drewniane schody zabiegowe z pseudotralkową balustradą, prowadzące na pięterko i poddasze, a przy nich przejście do pokoju narożnego. Po prawej stronie holu mieści się przejście do wąskiego korytarza gospodarczego z osobnym wejściem i zewnętrznym gankiem. Z korytarza wchodzi się do narożnej kuchni i przyległego pokoju służbowego. Z holu, na wprost przechodzi się do salonu znajdującego się w zachodnim trakcie ogrodowym. Jest to najobszerniejszy pokój w dworku, z którego można przejść do narożnych pokoi: na prawo do jadalni, na lewo do gabinetu. Pomieszczenia na poddaszu mają częściowo skośne sufity, dostępne są one z niewielkiego korytarza na zakończeniu biegu schodów.

We wnętrzach opracowaniem detalu wyróżnia się salon, dostępny z holu przez dwuskrzydłowe, płycinowe i częściowo przeszklone drzwi. Jest on prostokątny, z zaokrąglonymi narożami, w których znajdują się konchowo sklepione nisze. W jednej z nich mieści się okrągły, kaflowy piec grzewczy. W niszach po stronie zachodniej usytuowane są płycinowe drzwi do sąsiednich pokoi. W ścianie zachodniej znajduje się para rozdzielonych kolumną, przeszklonych drzwi ogrodowych, a pomiędzy niszami ściany północnej przyścienny kominek, z zaokrąglonymi węgarami. 

Wszystkie pokoje mają sufity z fasetami oraz podłogi parkietowe, jesionowe. W korytarzach, kuchni i pomieszczeniach gospodarczych występują podłogi deskowe. Drzwi i okna są drewniane, z metalowymi okuciami. Drzwi są pełne, płycinowe, a okna dwuskrzydłowe, z drobnym podziałem kwaterowym.

Na frontowej ścianie budynku wmontowano dwie marmurowe tablice z napisami: Pierwszemu Marszałkowi Polski, Józefowi Piłsudskiemu, Naczelnemu Wodzowi swemu dom ten wzniósł w roku 1923 żołnierz niepodległej Polski oraz Słońce wolnej, odrodzonej Ojczyzny niech opromieni radośnie ściany tego domu i życie ukochanego Wodza po najdłuższe bohaterskie lata.

Dom „Drewniak” (początek XX wieku) reprezentuje popularny na przełomie wieków typ drewnianego domu letniskowego w nurcie „świdermajeru”. Styl tych budynków,  inspirowanych warszawską Wystawą Rolno-Przemysłową z roku 1885, ma elementy tradycyjnego budownictwa mazowieckiego, o lekkiej konstrukcji i bogato zdobionych  pawilonów w stylistyce szwajcarskich schronisk górskich i rosyjskich „dacz”. 

„Drewniak” jest parterowym budynkiem na planie prostokąta, przykrytym dwuspadowym dachem z facjatkami, doświetlającymi częściowo mieszkalne poddasze. Elewacja wejściowa, południowo-zachodnia jest siedmioosiowa, z drzwiami pośrodku, osłoniętymi daszkiem z drewnianymi wspornikami. Analogiczna, ale bezdrzwiowa jest elewacja tylna. Do bezokiennych, krótszych elewacji bocznych dostawiono węższe, piętrowe werandy, pierwotnie całkowicie przeszklone. Drewniane okna, o typowym dla czasu powstania domu trójpolowym poddziale, zabezpieczają dwuskrzydłowe, płycinowe okiennice. Przez wiele lat, pozostając w gestii komunalnej gospodarki mieszkaniowej, budynek był użytkowany, jako wielorodzinny dom mieszkalny. Spowodowało to częściową zmianę układu wewnętrznych ścian, ale zachowała się stolarka drzwiowa i okienna. Zmianie uległ również wygląd zewnętrzny budynku, ponieważ w celu jego ocieplenia pokryto ściany warstwą izolacyjną i grubą powłoką tynku. Zabudowano także częściowo oszklone werandy. Niemniej zmiany te są całkowicie odwracalne, gdyż jak pokazały badania, pod warstwą ocieplającą odsłonięto oryginalne szalowanie drewniane, łącznie z pozostałościami drewnianej, tzw. „laubzegowej” dekoracji ornamentalnej.

Ogród (początek XX wieku) zachował w całości swój pierwotny charakter lasku sosnowego z wydzielonymi kwaterami warzywnymi, owocowymi, pasieką, ogrodu komponowanego przy elewacji tylnej dworku, dziś z wielką pieczołowitością odtworzonego w detalach i gatunkach roślin. Wydzielenie parceli i wzniesienie na niej nowoczesnego pawilonu muzealnego nie wpłynęło na zmianę charakteru pozostałej części założenia.  

 

Rodzaj: zespół rezydencjonalny

Forma ochrony: Pomnik Historii

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_PH.15710