Projektantem starszej części był wybitny włoski architekt Henryk Marconi, działający na ziemiach polskich w latach 1822-1863. We wnętrzu kościoła zachowało się bogate wyposażenie z XVII-XX w., wśród którego zwraca uwagę manierystyczny ołtarz boczny z 1 ćw. XVII w. i oryginalny sztandar z powstania styczniowego.

Historia

Inspirowany działalnością bpa krakowskiego Andrzeja Załuskiego dynamiczny rozwój hutnictwa w Suchedniowie w poł. XVIII w., spowodował napływ do niego dużej liczby ludności. Miejscowość ta nie miała własnej świątyni, dlatego w 1758 r. bp A. Załuski ufundował w niej murowaną kaplicę kopułową z prezbiterium i zakrystią. Formalnie podlegała ona parafii we Wzdole, ale od 1768 r. była obsługiwana przez bernardynów z klasztoru w Świętej Katarzynie. W latach 60.-70. XVIII w. bp krakowski Kajetan Sołtyk wzbogacił jej wyposażenie o organy, dwa boczne ołtarze i ławki. W 1795 r. ustanowiono przy kaplicy stałego kapelana, pierwszym był ks. Ignacy Zygmuntowski. W 1822 r. z jego inicjatywy sprowadzono do niej manierystyczny ołtarz ze świątyni w Rejowie. W latach 30. XIX w. suchedniowska budowla okazała się za mała dla ciągle rosnącej liczby wiernych, dlatego w 1835 r. kapelan ks. Jakub Landy  zamówił plany jej rozbudowy u arch. Henryka Marconiego. Jego koncepcja zakładała dobudowanie do dotychczasowej kaplicy okazałego dwuwieżowego korpusu; na co w 1837 roku zgodziły się władze. Ze względów finansowych wzniesiony został etapami w latach 1842-1860. W 1860 r. odbyła się uroczysta konsekracja nowego kościoła, a w 1863 r. erygowano przy nim samodzielną parafię. Gruntownie odnowiono go, wraz z wyposażeniem w latach 1889-92. W 1903 r. naprawiono dach, zniszczony przez wichurę w 1902 roku. Ponownie chciano powiększyć świątynię w 1909 r., wg projektu arch. Władysława Pietrzykowskiego. Ostatecznie nie został on zrealizowany, gdyż w 1911 r. nowy proboszcz ks. Franciszek Koperski z niego zrezygnował, bo nie był odpowiedni dla szybko powiększającej się rzeszy wiernych. Nowe plany rozbudowy sporządził architekt warszawski Kazimierz Prokulski. Na ich podstawie w latach 1912-21 dobudowano do kościoła: prezbiterium, wsch. część nawy głównej, cztery kaplice boczne i dwie zakrystie. W 1921 r. ukończona budowla została rekonsekrowana przez sufragana sandomierskiego bp Pawła Kubickiego. Staraniem parafian i proboszcza ks. Tadeusza Szubstarskiego w latach 1926-33 naprawiono więźbę dachową, a także zmodernizowano wnętrze i wyposażenie świątyni (m.in. wystawiono nowy ołtarz gł. w 1928-30, aut. Stanisława Pawlak, wg proj. Stefana Szyllera). Ponownie kościół był remontowany w latach 1945-54. Wówczas również zakupiono do niego nowe wyposażenie, (m.in. w latach 1951-54 zespół witraży ukazujący Apostołów, aut. Zakład S.G. Żeleński z Krakowa, wg proj. Zofii Leśniakówny). W 1994-97 wykonano w nim nowe polichromie figuralne (wg proj. G. Klaryskiego), nowe tynki zewnętrzne i odwodnienie, a także przebudowano kruchtę i chór muzyczny. W 2011 r. odnowiono konstrukcję i poszycie kościelnej kopuły.

Opis

Świątynia par. pw. św. Andrzeja Apostoła stoi na wydatnym wzniesieniu, w centrum Suchedniowa. Wystawiona została pośrodku d. cmentarza kościelnego, obwiedzionego murem, w którego pd.-wsch. części znajduje się dwukondygnacyjna, kamienna dzwonnica. Kościół ten jest dwuwieżową, trójnawową bazyliką o planie krzyża łacińskiego z ośmioboczną kopułą na skrzyżowaniu naw. Składa się z trójprzęsłowej nawy i wyodrębnionego, dwuczęściowego prezbiterium zamkniętego półkolistą absydą, ujętego po bokach prostokątnymi zakrystiami i dwoma kaplicami (pn. ośmioboczna). Do nawy od zach. ma dostawioną prostokątną kruchtę, flankowaną kwadratowymi podstawami wież. Świątynię wystawiono z ciosów kamiennych, kamienia łamanego i cegły, a także nakryto dachami: jedno- i dwuspadowymi, namiotowymi, ośmiopołaciowym z latarnią oraz kopułą z latarnią. Elewacje boczne ma zróżnicowane; te korpusu nawowego zostały otynkowane i rozczłonkowane pilastrami, a pozostałe pozostawiono kamienne (absydę opięto półkolistymi arkadami na lizenach). Dwuwieżowa kościelna fasada zach. jest trójczęściowa, dwukondygnacyjna w wielkim porządku, zakończona trójkątnym przyczółkiem wspartym na półkolumnach. Jej część środkową akcentują prostokątny portal z przyczółkiem i takież okno nad nim. Wieże opięto narożnymi pilastrami i na obu kondygnacjach rozczłonkowano półkolistymi niszami z kamiennymi figurami świętych. Wnętrze świątyni nakrywają sklepienia: kolebkowe, kolebkowe z lunetami, ośmiodzielne, kopuła na pendentywach. Ściany i sklepienia ozdobiono pseudobarokowymi polichromiami figuralnymi i dekoracją sgraffitową z lat 90. XX wieku. Wśród kościelnego wyposażenia wnętrza godnymi uwagi są manierystyczny ołtarz boczny z 1 ćw. XVII w. (z obrazem św. Franciszka z Asyżu z 1936 r., aut. Bolesława Rutkowskiego), późnobarokowy ołtarz boczny (d. główny) z ok. 1758 r. (z obrazem Przemienienia Pańskiego i rzeźbami śś. Piotra i Pawła), dwa późnobarokowe ołtarze boczne Męki Pańskiej i Marii Niepokalanie Poczętej z lat 60.-70. XVIII w., ołtarz gł. MB Częstochowskiej z lat 1928-30 (wyk. S. Pawlak, proj. S. Szyller, na zasuwie obrazy śś. Andrzeja z 1861 r. aut. Kozłowskiego z Kielc i Barbary z 1884 r. aut. Władysława Łaszkiewicza), późnobarokowa ambona z ok. 1758 r., obraz św. Barbary z 1849 r. (aut. Michała Łypaczewskiego ?), św. Rozalii z 1870 (aut. Joanny Ledoux), zespół epitafiów z XIX-XX wieku (Wincentego Chroszewskiego z 1901, wyk. A. Olędzki z Kielc) i sztandar z powstania styczniowego z 1863 roku.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, OT NID w Kielcach, 15.04.2020 r.