Historia

1. kon. XIV w. - budowa klasztoru karmelitów wraz z kościołem

2. lata 20. XV w. - rozbiórka kościoła

3. ok. 1500 r. - budowa nowego kościoła

4. pocz. XVIII w. - barokizacja świątyni i klasztoru

5. 1813-1819 - przekazanie kościoła gminie ewangelickiej, klasycystyczna przebudowa

6. 1869 r. - regotycyzacja

7. pocz. XXI w. - prace remontowe

Opis

Pierwszy kościół z klasztorem, zlokalizowany na dawnym Przedmieściu Świdnickim, wzniesiono pod koniec XIV w. Został rozebrany w 1424 lub 1428 r. a na jego miejscu ok. 1500 r. wybudowano nowy. Świątynia przeszła barokizację w latach 1704-1716. Następnie klasycystyczną przebudowę w latach 1813-1819, kiedy to została oddana do użytku gminie ewangelickiej. Regotycyzujący remont miał miejsce w 1869 r. Po 1945 r. przez lata nieużytkowany. Ostatnie prace remontowe przeprowadzono ok. 2000 r.

Jednonawowy, oskarpowany, z nietypowo rozwiązanym rozplanowaniem prezbiterium, które jest przesunięte z osi nawy nieznacznie na pn. i nadbudowane w formie ośmiobocznej wieży.

Fasada kościoła z trójkątnym, neogotyckim szczytem, w którym znajduje się kamienny, późnogotycki portal ze sterczynami. W tympanonie portalu przedstawienie Koronacji Marii oraz herby: Strzegomia, Czech i Śląska. W ostrołucznych neogotyckich oknach ceramiczne maswerki (z 1869 r.).

Wewnątrz kościoła drewniane, trójkondygnacyjne empory (z ok. 1819 r.), typowe dla świątyń ewangelickich. Pozostałe wyposażenie z XIX-XX w. W kościele znajdował się obraz św. Anny Samotrzeciej z ok. 1400 r., obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Do kościoła od pd. przylega dawny klasztor karmelitów. Wzniesiony ok. 1500 r., następnie opuszczony w latach 1539-1657, przeszedł barokową odbudowę w latach

1705-1720. Sekularyzowany, podobnie jak inne zakony w Prusach, w 1810 r. Modernizowany na przełomie XIX/XX w.

Klasztor jest budynkiem trójskrzydłowym, z wewnętrznym prostokątnym dziedzińcem, dwukondygnacyjny, pierwotnie 2-traktowy, ze sklepionymi krużgankami. Posiada barokowe elewacje z pilastrowymi podziałami oraz portal w zachodniej fasadzie.

Parafia rzymskokatolicka pw. Najświętszego Zbawiciela Świata i Matki Boskiej Szkaplerznej (NMP z Góry Karmel) w Strzegomiu została powołana do istnienia w 1997 r. Dawny klasztor nie należy do parafii, mieści się w nim Strzegomskie Centrum Aktywności Społecznej "Karmel", stanowi ponadto siedzibę dla organizacji pozarządowych działających w Strzegomiu oraz Izby Tradycji Ziemi Strzegomskiej. Planowane jest utworzenie tutaj Punktu Informacji Turystycznej.

Kościół zazwyczaj zamknięty. Klasztor otwarty w godzinach pracy mieszczących się w nim instytucji.

oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 18-11-2015 r.