Historia

Świątynia została wzniesiona w latach 1235-1247, prawdopodobnie jako prywatny kościół właściciela klucza Mściwoja Poboga. W 1601 r. dobudowano od północy zakrystię. W 1726 r. rozebrano korpus zachodni kościoła i przedłużono nawę w kierunku zachodnim. Na pocz. XX w. dostawiono wieżę w narożniku południowo-zachodnim kościoła, kaplicę północną (zapewne w miejscu nieistniejącej średniowiecznej - drewnianej) i kruchtę południową (w miejscu starszej, osiemnastowiecznej).

Opis

Obiekt zlokalizowany bezpośrednio nad stromą skarpą doliny Warty. W bliskim sąsiedztwie kościoła, na terenie przyległego cmentarza, rozpoznane cmentarzysko pradziejowe. Zachowana najstarsza faza kościoła o cechach romańskich złożona z apsydy, krótkiego prezbiterium i nawy. Korpus zachodni fazy pierwotnej niezachowany. Apsyda z oknem zwieńczonym półkoliście, zlokalizowanym na osi. Mury nawy pierwotnej od strony zachodniej z zachowanym nieznacznym poszerzeniem kościoła. Od północy dobudowana w 1601 r. zakrystia o rzucie prostokątnym, częściowo przesłaniająca okna północne nawy, przesklepiona sklepieniem kolebkowym. Dalszy rozwój bryły świątyni (rozbudowa nawy w kierunku zachodnim, dostawienie kaplicy północnej, wieży i kruchty południowej) nie zatarł czytelności najstarszej fazy budowy kościoła. Obiekt murowany z cegły ceramicznej pełnej, mury budowli najstarszej z cegieł ze śladami obróbki kamieniarskiej. Fundamenty kamienne z eratyków ułożonych luźno w gruncie, bez zaprawy. Kościół nietynkowany, z zachowanymi opracowanymi spoinami (w części romańskiej), apsyda zwieńczona fryzem arkadkowym. Wnętrze z częściowo odsłoniętymi wątkami murów części pierwotnej kościoła. Pod istniejącym ołtarzem głównym zachowana pierwotna mensa ołtarzowa. W ścianie południowej dwie kwadratowe wnęki, zapewne sakramentarium. Prezbiterium kryte sklepieniem kolebkowym, oddzielone od nawy łukiem tęczowym z fragmentami polichromii umieszczonej bezpośrednio na powierzchni ściany w południowo-zachodnim narożniku. Ponadto relikty malarskie związane z czasem budowy zakrystii. Nawa o stropie płaskim, drewnianym. W ścianie południowej zachowany pierwotny portal z piaskowcowym tympanonem, z przedstawieniem bestii pożerającej prawdopodobnie szarańczę. Obok liczne inskrypcje i ślady użycia świdrów ogniowych. W ścianach północnej i południowej nawy pierwotne okna przesklepione półkoliście, o uskokowej formie ościeży.

Dostęp do zabytku ograniczony. Kościół można zwiedzać w dni świąteczne, w dni powszednie - po uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Paweł Filipowicz, OT NID w Łodzi, 5.08.2014 r.