Klasztor pełnił ważną rolę w życiu religijnym, kulturalnym i społecznym Stawisk i okolicy.

Historia

W 1688 r. przy kaplicy pw. św. św. Jana Chrzciciela, Andrzeja Apostoła i Katarzyny będącej filią parafii w Porytem, staraniem Fortunata Zamoyskiego osadzono dwóch franciszkanów prowincji litewskiej. W 1691 r. na miejscu kaplicy powstał drewniany kościół pw. św. Fortunata i klasztor uposażony formalnie przez Zamoyskiego w 1697 roku. Właściciel Stawisk planując również wybudowanie murowanego kościoła i klasztoru, wykonał przez śmiercią w 1698 r. zapis na ten cel. Murowany kościół i klasztor zaczęto budować niemal sto lat później w 1788 roku. Budowę klasztoru ukończono w 1791 roku. Pierwotnie budynek klasztoru był połączony z kościołem. W 1865 r. za udział w Powstaniu Styczniowym usunięto zakonników ze Stawisk, a w 1867 r. nastąpiła kasata klasztoru. W budynku urządzono koszary, a następnie szkołę. W okresie międzywojennym wyburzono łącznik między kościołem a klasztorem, a kilka cel mieszczących się na piętrze przerobiono na salę teatralną. W budynku poklasztornym mieści się obecnie plebania.

Opis

Kościół wraz z klasztorem usytuowany jest w centrum miejscowości, na pd. od Placu Wolności, po wsch. stronie ul. Łomżyńskiej. Budynek klasztoru ustawiony jest prostopadle do kościoła, w pewnej odległości na pd.-zach. za jego prezbiterium (pierwotnie połączony z nim łącznikiem). Późnobarokowy. Murowany z cegły, tynkowany. Założony na rzucie wydłużonego prostokąta, z dwutraktowym układem wnętrz. Pomieszczenia parteru, na którym znajduje się d. refektarz przykryte są sklepieniem kolebkowym z lunetami. Piętro przykrywają płaskie sufity i sklepienie kolebkowe w jednej sali. Elewacje z podziałami ramowymi zwieńczone są wydatnym profilowanym gzymsem. Wertykalne płyciny biegnące na wysokości obu kondygnacji mają łukowato wykrojone naroża. W płycinach umieszczono otwory okienne z częściowo zachowanymi odcinkowymi zwieńczeniami. Prostopadłościenna, dwukondygnacyjna bryła budynku nakryta jest wysokim, dwuspadowym dachem.

Obiekt dostępny całorocznie.

Oprac. Joanna Kotyńska-Stetkiewicz, OT NID Białystok, 28-10-2014 r.