Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca


kościół 1898 r. Stary Waliszów

Adres
Stary Waliszów, 3

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Bystrzyca Kłodzka - obszar wiejski

Kościół Św. Wawrzyńca w Starym Waliszowie jest przykładem historyzmu o neoromańskim kostiumie w sakralnej architekturze wiejskiej.

Historia

Stary Waliszów i pośrednio tutejszy kościół par. wzmiankowane po raz pierwszy w roku 1269 r. W 1369 r. wzniesiony we wsi kościół nowy, a kolejny — na początku XVI wieku, jako murowany, skromny budynek o oszczędnych formach, bez przypór. Prezbiterium tego kościoła kwadratowe, wyodrębnione nakryte późnogotyckim sklepieniem krzyżowo-żebrowym z rzeźbionymi zwornikami, oświetlone ostrołucznym oknem. Wąska i wydłużona nawa z emporami nakryta drewnianym stropem. Narożniki prezbiterium oraz nawy zbudowane z ciosów. Portale dwuramienne. Do nawy dobudowana 1524 r → wieża kościelna z późnogotycką kamieniarką. W latach 1558–1623, w czasie reformacji kościół w Starym Waliszowie użytkowany przez protestantów, później oddany katolikom i przyłączony jako filialny do parafii w Bystrzycy Kłodzkiej. W 1631 r. jeszcze w dobrym stanie. Spalony 1647 r. w czasie wojny trzydziestoletniej. Remontowany w latach 1825, 1874 i 1876. Już jednak wówczas potrzeba budowy nowego kościoła. Projekt wykonany w 1897 r. przez mistrza budowlanego Lauterbacha z Wojborza. Stary kościół rozebrany w 1898 r. za wyjątkiem wieży. Nowy zbudowany w latach 1899–1902, dostawiony do renesansowej wieży, wzniesiony w duchu historyzmu, z dominacją stylu neoromańskiego (część prezbiterialna z pseudotranseptem i z trzema absydami, formy wystroju elewacji) i z elementami neogotyku (sklepienia krzyżowo-żebrowe, przypory). Ale jednocześnie architektura wnętrza kościoła kształtowana w duchu architektury nowożytnej. Zastosowane wiązki przyściennych pilastrów, a w system sklepienny wprowadzone gurty. W nawę wbudowany drewniany chór muzyczny, co wyrazem nawiązania do lokalnej tradycji budowlanej. Kościół remontowany w latach 1965 i 1972.

Opis

Kościół par. pw. Św. Wawrzyńca usytuowany na stoku wzniesienia. Orientowany, murowany, tynkowany, z wyodrębnionym, prezbiterium, zamkniętym półkolistą absydą. Nawa wyższa, nakryta dachem dwuspadowym. Do niej od strony prezbiterium dostawione symetrycznie dwie niższe, dwukondygnacjowe przybudówki z absydami tworzące pseudotransept. Ponadto od zachodu do nawy dobudowana przybudówka z bocznymi członami zawierającymi klatki schodowe na chór muzyczny. Od pn. przylega do nowego kościoła renesansowa wieża kościelna. Elewacje prezbiterium, pseudotranspetu i nawy rozczłonkowane podziałem ramowym połączonym z fryzem arkadowym, nad którym profilowany gzyms koronujący. Dodatkowo mury nawy wzmocnione przyporami nałożonymi na podział ramowy. Absydy przy pseudotransepcie zwieńczone tylko fryzem arkadowym i gzymsem koronującym. Elewacja przybudówki przy fasadzie kościoła dzielona gzymsami, a jej szczyt ujęty fryzem arkadowym. Portale i okna kościoła o łuku pełnym, w ceglanych, profilowanych obramieniach z dwubarwnej cegły. Okna zaopatrzone w wydatne, ceramiczne, ukośne parapety. Wystrój wnętrza kościoła ujednolicony. W prezbiterium na wiązkach filarów z odcinkami belkowania oparte sklepienie krzyżowo-żebrowe ze zwornikami. Łuk tęczowy półkolisty. Ściany nawy dzielone stylizowanymi pilastrami, na które sprowadzone sklepienne gurty. Pomiędzy gurtami przęsła sklepienia krzyżowo-żebrowego ze zwornikami. W zachodnią część nawy wbudowany drewniany chór muzyczny wzmocniony dwoma ozdobnymi podciągami opartymi na dwóch słupach. Balustrada chóru muzycznego pełna o podziale kwaterowym. Kwatery wypełnione dekoracją ornamentalną w formie zgeometryzowanych motywów roślinnych. Wyposażenie kościoła wykonane na pocz. XX w. w stylu neoromańskim, komponowane w nawiązaniu do romańskiego malarstwa miniaturowego. Złożone z: ołtarza głównego w formie konfesji, z dwóch ołtarzy bocznych, z ambony o nowożytnej strukturze, osadzonej na neoromańskich kolumnach, zdobionej ornamentacją w stylu neoromańskim oraz z neoromańskiego prospektu organowego (Lux z Lądka). Ołtarz główny i ambona wykonane w monachijskiej pracowni J. Elsnera, a oba ołtarze boczne — przez rzeźbiarza A. Schmidta i malarza H. Richtera.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 20.09.2016 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: neoromański

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.78497