Historia

Starościn wzmiankowany już w 1353 r., pierwotnie był letnią rezydencją starosty namysłowskiego, a od 1533 r. starosty księstwa wrocławskiego. W latach 1470-1479 Henryk Jankewitz, zwany Kolla wzniósł w miejscu starszego dworu myśliwskiego zamek, którego relikty mieści obecny pałac. W 2. poł. XVI w. właścicielem Starościna był Jan Stwoliński. Od 1604 r. starościńskie dobra należały do Conrada von Saurma i pozostawały w jego rodzinie aż do czasów II wojny światowej.

W 1604 roku nastąpiła pierwsza przebudowa niewielkiego budynku wtopionego w obecny pałac. W XVIII w. powiększono go przez dobudowanie od pd.-zach. traktu frontowego. Około 1800 r. wzniesiono budynki folwarczne oraz dobudowano do tylnej elewacji dwa skrzydła. Gruntowna przebudowa pałacu, która ujednoliciła barokowo-klasycystyczną bryłę, została przeprowadzona w l. 1917-1919 przez księcia Friedricha von Saurma-Sterzendorfa. Po 1945 r. zespół pałacowy znacjonalizowano. Mieściły się w nim m.in.: szkoła, internat, dom dziecka. W 1996 r. budynek przejęła gmina i urządziła w nim centrum kultury. Obecnie pałac jest w rękach prywatnych.

Opis

Założenie pałacowe wraz z zespołem folwarcznym znajduje się przy zbiegu szos przechodzących przez Starościn.

Trzyskrzydłowy, murowany z cegły i kamienia oraz otynkowany budynek ma plan litery U. Starsza część (frontowa) jest parterowa, kryta dachem mansardowym z lukarnami. Nowsze skrzydła są dwukondygnacyjne, z dachami czterospadowymi. Elewacja frontowa (pd.-zach.) jest siedmioosiowa, z centralnie umieszczonym wejściem, nad którym znajduje się niewielka mansarda. Od strony ogrodu skrzydła ujmują otwarty dziedziniec. W części centralnej elewacji ogrodowej usytuowano wejście poprzedzone portykiem kolumnowym, który podtrzymuje niewielki balkon. Przy skrzydle pn.-zach. wzniesiono przybudówkę. Elewacje zachowały podziały pilastrowe oraz prostokątne i uszate obramienia otworów okiennych. Część otworów okiennych zamknięto łukiem koszowym. Układ pomieszczeń w starszej części budynku jest wielotraktowy, z sienią i klatką schodową na osi. Skrzydła boczne są jednotraktowe. Większość pomieszczeń nakryto sufitami, jedynie w jednym, najprawdopodobniej pochodzącym z najstarszej części budynku, zachowały się sklepienia kolebkowo-krzyżowe.

Z pozostałej zabudowy zespołu pozostała jeszcze w parku zrujnowana kaplica grobowa dawnych właścicieli i klasycystyczna oficyna postawiona ok. 1800 r., murowany z cegły i otynkowana. Parterowy budynek oficyny wzniesiono na planie prostokąta i nakryto dachem naczółkowym. Fasada jest pięcioosiowa, z centralnie umieszczonym portykiem wgłębnym z parą kolumn toskańskich i pilastrami. Nad portykiem znajduje się niewielki trójkątny naczółek z odcinkowym otworem okiennym. Elewacje budynku ozdobiono boniowaniem. Układ wnętrz jest dwutraktowy z centralnie umieszczoną sienią.

Na północny-zachód od zespołu pałacowo-parkowego znajdował się folwark. Budynki gospodarcze zbudowano wokół prostokątnego dziedzińca. Pierwotnie tworzyły zwartą zabudowę, do dziś przetrwała tylko część z nich, m.in. spichlerz.

Dostęp do obiektu ograniczony.

Oprac. Aleksandra Ziółkowska, OT NID w Opolu, 10.02.2015 r.