Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz żydowski - Zabytek.pl

cmentarz żydowski


cmentarz żydowski 1890 - 1900 Starachowice

Adres
Starachowice

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. starachowicki, gm. Starachowice

Cmentarz w Starachowicach jest jedynym materialnym śladem ponad 100-letniej obecności Żydów w Wierzbniku, którzy stworzyli tu największy i najbogatszy ośrodek żydowski w całym powiecie iłżeckim.

Na cmentarzu zachowały się liczne macewy, w tym z unikatowym na tym terenie przedstawieniem ptaka karmiącego pisklęta, będącego elementem zdobnictwa nagrobków kobiecych.

Historia

Wierzbnik był niewielkim miasteczkiem, połączonym później ze Starachowicami, którego mieszkańcy trudnili się głównie handlem i rzemiosłem. Żydzi zamieszkiwali tu od pocz. XIX w. Pierwsze potwierdzone dane pochodzą z 1820 r. Pod koniec lat 90-tych XIX w ludność żydowska stanowiła już ok. 50 % mieszkańców miasta. W tym czasie Starachowice z uwagi na rygorystyczne przepisy ograniczające prawo do osiedlania się Żydów w okolicy kopalń, hut i dóbr górniczych były zamieszkane prawie wyłącznie przez ludność polską. Żydzi starachowicko-wierzbniccy należeli do okręgu bóżniczego w Szydłowcu, a następnie w Iłży. Na przełomie 1904 i 1905 r. rozpoczęli oni starania o utworzenie gminy wyznaniowej. W Wierzbniku istniał już wtedy murowany dom modlitwy, mykwa i cmentarz. Gmina została ustanowiona 1 stycznia 1907 r. Została ona wyłączona z iłżeckiego okręgu bóżniczego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego była to gmina wyznaniowa mniejsza, ale był to równocześnie największy i najsilniejszy ekonomicznie ośrodek żydowski w całym powiecie iłżeckim. W 1911 r. włączono do niej gminę wąchocką. Cmentarz, który istniał co najmniej od 1891 r., w 1931 r. został powiększony. Był wtedy ogrodzony murem z bramą. W 1938 r. zaprojektowano nowy cmentarz, który miał powstać na osiedlu Brazylia. Planów tych nie zrealizowano ze względu na wybuch wojny. Podczas okupacji niemieckiej kirkut był miejscem rozstrzeliwania ludności żydowskiej. Cmentarz był czynny do 1942 r. W 1964 r. został oficjalnie zamknięty.

Opis

Cmentarz leży przy ul. 17 Stycznia, na prawym brzegu Kamiennej. Otoczony jest murem kamiennym, zajmuje obszar o pow. ok. 0,4 ha. Zachowało się na nim ok. 400 nagrobków z końca XIX i 1. poł XX w. (1893-1938) w różnym stanie zachowania, usytuowanych rzędowo. Znajdują się tu także fundamenty ohelu. Macewy zdobione są różnymi płaskorzeźbionymi przedstawieniami oraz elementami architektonicznymi. W zdobnictwie dominują motywy roślinne i zwierzęce, np. ptak szybujący z gruszką w dziobie, świątynia jerozolimska czy gryfy. Na uwagę zasługuje motyw ptaka karmiącego pisklęta – będący elementem zdobnictwa macew kobiecych. Inskrypcje pisane były w języku hebrajskim, na rewersie często w języku żydowskim. Zachowały się nieliczne ślady polichromii na stelach. Nagrobki mają formę prostokątnych płyt zwieńczonych łukiem, kilka jest w formie ściętego dębu.

Zabytek dostępny.

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 21-03-2018

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: cmentarz żydowski

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_CM.8044, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_CM.134