Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Twierdza Srebrna Góra - Zabytek.pl

Twierdza Srebrna Góra


twierdza XVIII w. Srebrna Góra

Adres
Srebrna Góra

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. ząbkowicki, gm. Stoszowice

Srebrna Góra miejscowość urokliwa i tajemnicza położona w południowej części województwa dolnośląskiego, w gminie Stoszowice.

Miasteczko powstało jako osada górnicza, pomiędzy XIV a XVI wiekiem wydobywano tutaj srebro , w późniejszym okresie kiedy złoża częściowo się wyczerpały i wydobycie przestało się opłacać miasto utraciło swą dawną funkcję na rzecz nowej obronnej.Położenie miejscowości w otoczeniu gór Sowich i gór Bardzkich idealnie nadawało się do celów militarnych. Twierdza Srebrnogórska powstała z rozkazu króla Fryderyka II Wielkiego. Pierwszy projekt wykonał włoski inżynier Pinto, ale nie został on przyjęty. Kolejnym autorem projektu był Ludwig Wilhelm Regler, z którym współpracowali inni inżynierowie wojskowi. Pod kierunkiem Reglera w latach 1765-1777 zostało zrealizowane ogromne założenie obronne, obejmujące znaczny obszar ok 106 ha. Celem nowo wznoszonej warowni było wzmocnienie systemu obrony zagrożonego ze strony wojsk austriackich . Pod budowę fortyfikacji wybrano cztery górujące nad Przełęczą Srebrną wzniesienia Warowną Górę, Chochoł Mały, Chochoł Wielki oraz Ostróg . Prace przygotowawcze i projektowe trwało od 1763 do 1765 roku, a roboty budowlane rozpoczęły się w roku 1765 od wzniesienia centralnego Donjonu i sąsiedniego Fortu Ostróg regulując Przełęcz Srebrną. Całość tych prac szacuje się na kwotę 1 668 000 talarów . Część tych kosztów ściągnięto z ludności Śląska w postaci dodatkowych podatków. W szczytowym okresie pracowało przy obiektach twierdzy do 4 000 ludzi. Szczególnie cierpiała okoliczna ludność wiejska zatrudniana przy budowie, transporcie materiałów i poddawana rygorom wojskowym, obowiązującym w obrębie twierdzy i jej okolicy. Po dwunastu latach prac w 1777 roku dokończony został zespół fortyfikacji, składający się z sześciu fortów oraz kilku bastionów. Wewnątrz kompleksu znalazło się 151 pomieszczeń fortecznych inaczej kazamat, rozmieszczonych na trzech kondygnacjach. Ogromne magazyny, zbrojownia, kaplica, więzienie, szpital, piekarnia, browar warsztaty rzemieślnicze, dziewięć studni oraz prochownia czyniły fort samodzielnym i samowystarczalnym , nagromadzone zapasy miały wystarczyć na 3-5 miesięcy oblężenia. Wewnątrz mieściło się 3756 żołnierzy, olbrzymie zapasy amunicji, opału i żywności a do obrony służyły 246 działa, haubice i moździerze . Po zakończeniu budowy twierdza była dobrze przygotowana do działań bojowych. Swój chrzest bojowy twierdza przeszła w roku 1807, kiedy to do Srebrnej Góry nadciągnęła armia francuska dowodzona przez Hieronima Bonaparte młodszego brata Napoleona. Ciężkie walki zostały przerwane zawieszeniem broni i pokojem w Tylży. Po odbudowie zniszczeń dokonanych przez działania wojenne twierdza została pozostawiona w stan gotowości bojowej w 1850 roku, kiedy Prusy zostały zmuszone do uznania zwierzchnictwa Austrii. W roku 1867 nastąpił wymarsz wojsk z twierdzy i zamknięcie jej dziejów wojennych. Od tego czasu pełniła rolę poligonu saperskiego. Po rozwiązaniu srebrnogórskiego garnizonu nastąpiła zmiana formy zarobkowania ludności Srebrnej Góry, której dotychczas źródłem utrzymania było wojsko. Zaczął rozwijać się przemysł; 1866 r. otwarto przędzalnie: Friedricha Felsmanna; Teodora Hentschela, Karola Hentschela; w 1869 garbarnię Paula Tonke; wytwórnię wyrobów metalowych i mechaniki precyzyjnej firmy E.Anders & Sohne. Powstała fabryka zegarków kieszonkowych firmy Eppner & Co - zajęła ona budynki dawnych koszar, a fortyfikacje służyły jako poligon doświadczalny dla prób artylerii i materiałów wybuchowych. Pod koniec XIX wieku Twierdza Srebrnogórska stała się atrakcją turystyczną. Wiązało się to miedzy innymi z rozwojem połączeń kolejowych i otwarciem w 1909 roku trasy srebrnogórskiej kolejki zębatej łączącej Srebrną Górę z Nową Wsią Kłodzką. Trasa prowadziła przez Przełęcz Srebrną, gdzie znajdowała się stacja Twierdza Srebrna Góra. Z biegiem lat liczba turystów wzrastała i już w latach trzydziestych XX wieku Twierdzę zwiedziło około 50000 turystów rocznie. Po I wojnie światowej główny fort odremontowano i urządzono w jego wnętrzu restaurację, która w okresie międzywojennym mogła pomieścić nawet 300 gości. Oprócz restauracji znajdowało się tu muzeum broni, izba pamięci Fritza Reutera oraz platforma widokowa. Dynamiczny rozwój turystyki przerwała II wojna światowa. W roku 1913 na Forcie Ostróg zostało zbudowane schronisko młodzieżowe, a pod koniec lat 30 na ośrodek szkoleniowy . W latach 1939-1941 utworzono karny obóz jeniecki o zaostrzonym regulaminie i specjalnym systemie nadzoru, Oflag VIII B, w którym więziono polskich oficerów, między innymi generał dywizji Tadeusz Piskor, kontradmirał Józef Unrug ,komandor Stefan Frankowski. W roku 1941 na miejscu obozu powstał Stalag 367 przeznaczony dla żołnierzy polskich, radzieckich , francuskich, greckich, fińskich i belgijskich. Lata powojenne przyniosły dewastację twierdzy, a władze nie wykazywały zainteresowania XVIII- wieczną twierdzą. W okresie powojennym do 1965 roku nikt praktycznie nie wykazywał zainteresowania twierdzą. W roku 1966 zorganizowana grupa harcerzy Hufca Dolnośląskiego zajęła się fragmentem twierdzy , rozpoczęli oni wieloletnią akcję harcerską „Akcja Srebrna Góra”. Ich działalność nie spowodowała ani nie była ukierunkowana na prowadzenie badań. Harcerze opiekowali się fortami użytkowanymi jako miejsca noclegowe Obecnie Twierdza Srebrna Góra jest unikatowym obiektem w skali dziedzictwa kulturowego Europy i jedną z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska. Największy podziw budził i nadal budzi potężny Donjon, jeden z najciekawszych obiektów fortyfikacji epoki nowożytnej. Rozległość całego zespołu i jego lokalizacja na szczytach pozwala zaliczyć srebrnogórską warownię do największych górskich założeń obronnych naszego kontynentu. Wyjątkowość obiektu i jego ranga została uznana w 2004 r. poprzez Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nadające Twierdzy status pomnika historii. W 2002 r. został powołany pierwszy w kraju Forteczny Park Kulturowy w Srebrnej Górze, jako kluczowy podmiot w działaniach na rzecz renowacji i zagospodarowania fortyfikacji. Duże znaczenie dla atrakcyjności twierdzy miało także powołanie w 2007 r. grupy rekonstrukcyjnej -Regiment Infanterie, nawiązującej do autentycznego pułku pruskiej piechoty, którego III batalion stacjonował w Srebrnej Górze w latach 1777 - 1807, a jego żołnierze brali czynny udział w obronie twierdzy przed Wielką Armią Napoleona. Rekonstruktorzy umundurowani są w wierne kopie mundurów pruskiej piechoty, dysponują bronią palną jak karabiny skałkowe, armaty i moździerze oraz przedmiotami codziennego użytku z przełomu XVIII i XIX wieku Twierdza Srebrna Góra jest wyjątkową atrakcją i miejscem sprzyjającym miłośnikom historii, przyrody, turystyki, sportu a oferta skierowana jest zarówno dla turystów indywidualnych jak i grup zorganizowanych, dorosłych i dzieci. Podczas pobytu nasi goście mają możliwość spotkać się z przewodnikiem- żołnierzem, który zaprezentuje w interesujący sposób historię Twierdzy i zaprezentuje eksponaty związane z XVIII w. funkcjonowaniem w fortecy. W programie zawarte jest m.in. zwiedzanie dziedzińca, podziemnych kazamat, pokazowy wystrzał z muszkietu lub pistoletu skałkowego. Szczególnie ciekawym miejscem jest taras widokowy na koronie Donjonu. Tutaj na turystów czeka nie lada gratka, dla której warto jest pokonać trud wejścia na Twierdzę Srebrna Góra. Z korony widać panoramę sięgającej Gór Opawskich, Masywu Śnieżnika. Bliżej wznoszą się lesiste grzbiety Gór Bardzkich i Sowich. Twierdza Srebrna Góra Sp. z o.o. ul. Kręta 4, 57-215 Srebrna Góra tel.74 818 00 99 e-mail:biuro@forty.pl, www.forty.pl

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkowników Radosław Białk, Waldemar Rusek Rusek, Emilia Pawnuk.

Rodzaj: twierdza

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_ZE.49274, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_ZE.18857