Historia

W 1885 r. rodzina Schoen zakupiła działkę od hrabiego Mortimera Tschischy i hr. Eufemii Eulenburg. Budowę pałacu w stylu eklektycznym ukończono w 1903 roku. Rezydencję otoczono parkiem z licznymi obiektami małej architektury. Zamieszkali w nim Franz i Emma Schoen. W 1919 r. w pałacu mieściło się dowództwo powstania śląskiego, a później w 1921 r. dowództwo obrony plebiscytu przygotowującego III powstanie śląskie. W 1923 r. budynek zaadaptowano na potrzeby sądu, któremu został wydzierżawiony. W 1925 r. właściciele sprzedają go skarbowi państwa. Obiekt został przekazany władzom sądowniczym. W okresie okupacji niemieckiej, mieścił się w nim Deutsches Haus. Od 1945 r. znajduje się w nim ponownie siedziba sądu. Po przebudowie centrum, po II wojnie światowej, park pozostał w szczątkowej formie i stanowi on obecnie teren leśny przyległy do brzegów rzeki.

Opis

Budynek usytuowany w centrum miasta, na pd. wsch. od dworca kolejowego. Murowany z cegły, narożniki ścian zewnętrznych kamienne, płasko boniowane. Ściany przyziemia całkowicie kamienne, stropy drewniane, sklepienia ceglane. Dach o konstrukcji drewnianej pokryty dachówką ceramiczną. Plan przyziemia nieregularny, pomieszczenia zgrupowane wokół dużego hallu z klatką schodową. W narożniku pd.-wsch. dodatkowa klatka schodowa. Budynek dwupiętrowy z ryzalitem i wieżą w elewacji wsch., podpiwniczony. Bryła budynku nieregularna z licznymi ryzalitami, wykuszami, balkonami, loggiami, tarasami i wieżyczkami. Dachy obiektu dwu- i czterospadowe, natomiast wież - namiotowe.

Elewacja pn. kompozycyjnie niejednolita, w części środkowej znajdują się schody na taras. Wejście do budynku umieszczono w przeszklonym łuku tarasu, łączącego dwa skrzydła elewacji. Na piętrze, na tej samej osi duże półkoliste okno. Część zach. zamknięta szczytowo, z oknami prostokątnymi, z balkonem i wykuszem przykrytym dachem trójspadowym ze ślepymi oknami. Część wsch. z oknami ujętymi w pary i triady oraz pojedynczymi półkolistymi i okrągłym. Ryzalit zwieńczony profilowanym gzymsem, część cofnięta zdobiona dodatkowo fryzem arkadowym.

Elewacja wsch. z przyziemiem boniowanym, wyżej tynkowana. Na osi środkowej ulokowano podjazd z podcieniem nad wejściem. W partii środkowej ryzalit przechodzi w wieżę z neogotyckim krenelażem i dachem namiotowym. Okna zamknięte prostokątnie, półkoliście, odcinkowo. Ujęte w pary, triady i pojedyncze. Elewacja pd. o nieregularnej kompozycji. W partii środkowej nad przeszkloną loggią umieszczono taras. Z loggii wyjście na taras ogrodowy.

Hall dwukondygnacyjny, na ścianach drewniane boazerie, rzeźbione, z przeźroczami kutymi w brązie i z obramieniami portalowymi drzwi. Drewniane schody prowadzące na piętro z drewnianą, bogato rzeźbioną balustradą. W narożniku hallu neobarokowy (marmurowy kominek z 1903 roku. Przeszklony sufit hallu podzielono na 5 kwater. Wewnątrz bogate zdobienia: żagielkowe sklepienie antresoli wokół hallu, balkon oparty na rzeźbiarskich konsolach, sztukaterie na suficie i ścianach.

Sala secesyjna ze stropem belkowym i kasetonowym oraz żagielkowym sklepieniem wnęk. Na ścianie pn. i zach. drewniana boazeria z secesyjnym urządzeniem meblarskim. Na ścianie wsch. potrójne ślepe arkady. Ściana pd. z oknami wychodzącymi do loggii.

Sala neorokokowa ze ścianami artykułowanymi podwójnym rytmem półkolumn niosących profilowany gzyms. W narożnikach półkoliste wnęki, płaszczyzny ścian między kolumnami podzielone na płaskie panneau lub wypełnione lustrami (obecnie ramy). Na osi podłużnej umiejscowiono drzwi a nad nimi balkon. Po przeciwnej stronie znajduje się podest marmurowego kominka.

Sala klasycystyczna oraz toalety wykładane kafelkami z secesyjnym ornamentem i ozdobną posadzką ceramiczną.

Obiekt częściowo dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 30-11-2015 r.