Historia

Przemysłowiec Heinrich Dietel, założyciel pierwszej w Królestwie Polskim przędzalni wełny czesankowej w Pogoni (ob. Dzielnica Sosnowca) przybył do Sosnowca w 1878 roku. Około 1880 r. wybudował dla swojej rodziny dwupiętrowy dom mieszkalny , z czerwonej cegły. Budynek ten, stanowiący pn. część pałacu, stał się trzonem głównym przyszłej okazałej rezydencji. Pierwszy projekt rozbudowy z 1890 r., autorstwa Dionizego Waligórskiego nie został zrealizowany. Rozbudowę i przebudowę budynku prowadzono w 1894 r., 1899 i tuż po 1900 roku. W wyniku tych prac pałac uzyskał obecny wygląd. Autorem zmian był warszawski architekt Antoni Jabłoński-Jasieńczyk. Celem przebudowy było ujednolicenie stylowe elewacji. Część północną , najstarszą, nadbudowano do wysokości części pd., dobudowanej w 1894 roku. Przy ostatecznym wystroju elewacji całego przebudowanego budynku zrezygnowano z neorenesansu na rzecz neobaroku i elementów neorokokowych.

Około 1900 r. założono park z oranżerią i elementami małej architektury. Do 1944 r. pałac znajdował się w rękach spółki akcyjnej spadkobierców Henryka Dietla. Po 1945 r. przekazany został szkołom muzycznej i baletowej. W latach 1950-1958 wyburzono mur parkowy. Następny kompleksowy remont trwał od 1998 do 2010 r., i był prowadzony przez nowych właścicieli - prywatnych inwestorów. Obecnie odrestaurowany zabytek jest w dobrym stanie technicznym, po pracach konserwatorskich przywrócono mu pierwotny wygląd, łącznie z kolorystyką wnętrz, dekoracjami malarskimi, rzeźbiarskimi i sztukateriami. W pałacu zachowało się częściowo jego ruchome wyposażenie.

Opis

Pałac położony w centrum miasta, na pn. od dworca kolejowego, ustawiony szczytowo do ul. Żeromskiego, kalenicowo do bezpośrednio z pałacem sąsiadujących torów kolejowych dawnej kolei warszawsko-wiedeńskiej.

Budynek dwupiętrowy, murowany z cegły, z trzecim piętrem ukrytym w strefie dachu mansardowego. Przykryty symetrycznie dwoma dachami mansardowymi oraz dwu- i trzyspadowymi dachami pomiędzy nimi. Konstrukcja dachu drewniana, pokryta blachą. Plan budynku złożony z 2 części na rzutach prostokątów. Skrzydło pn. podpiwniczone w całości, pd. w obrębie traktu zachodniego. Piwnice sklepione. Budynek dwutraktowy. Na parterze, 2 i 3 piętrze między traktami występują korytarze komunikacyjne. Pomieszczenia parteru w skrzydle pd. mają przeznaczenie pomocniczo-gospodarcze. W kuchni zachowana secesyjna obudowa windy. W skrzydle pn. znajduje się reprezentacyjny hall wejściowy z klatką schodową, ze stropem kasetonowym, ozdobiony fryzem podstropowym z kartuszami. Schody z białego marmuru z kutą balustradą. Nad schodami znajduje się malowany plafon przedstawiający cztery pory roku. Na parterze wnętrze podzielono na17 pomieszczeń, 2 klatki schodowe i sanitariaty. Na pierwszym piętrze ulokowano zespół pomieszczeń reprezentacyjnych w układzie amfiladowym pomiędzy dwoma klatkami schodowymi: sala neorokokowa, dwukondygnacyjna sala balowa, sala klasycystyczna, pokój kredensowy, pokój secesyjny i pokój kąpielowy. Bogaty wystrój pomieszczeń: rzeźbione boazerie, dekoracje stiukowe stropów, sztukaterie ścienne, polichromie, dekoracje malarskie plafonów, ozdobne lampy i żyrandole, ozdobne okucia drzwi i okien, witraże (w pokoju kąpielowym).

Elewacja wsch. wieloosiowa, asymetryczna. Przyziemie boniowane, powyżej elewacja ceglana, dzielona gzymsami międzypiętrowymi, zwieńczona attyką z lukarnami, kartuszami i wazonami. Okna zamknięte odcinkowo oraz półkoliście w profilowanych opaskach z dekoracją nadokienną. Elewacja zach. wieloosiowa, asymetryczna, z ryzalitem w części południowej. Obie partie zakomponowane odmiennie. Partie pięter ceglane, dzielone gzymsami międzypiętrowymi, przyziemie boniowane. Okna przyziemia zamknięte odcinkowo, okna pięter o wykrojach prostokątnych i półkolistych, w opaskach profilowanych z artykulacją.

W narożniku elewacji pn. dwukondygnacyjny wykusz z dekoracją rzeźbiarską na konsoli i obramieniach okien. Elewacja zwieńczona gzymsem koronującym i attyką. Elewacja pn. dwuosiowa, z boniowanym przyziemiem, ceglana, z gzymsem koronującym. Elewacja pd. ceglana bez okien.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Centrum Sztuki i Biznesu.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 30-11-2015 r.