Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża


kościół XIV w. Sośnica

Adres
Sośnica, 11

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. wrocławski, gm. Kąty Wrocławskie - obszar wiejski

Kościół par.w Sośnicy jest jednofilarową, gotycką świątynią wiejską, z kaplicą Świętych Schodów, ufundowaną w 1776 r.

na wzór Scala Santa przed bazyliką św. Jana na Lateranie w Rzymie.

Historia

Kościół w Sośnicy wzmiankowano po raz pierwszy w 1244 r. Obecny, gotycki, wzniesiony został w kilku fazach. Prezbiterium i mury obwodowe nawy wybudowano w k. XIII wieku. W 1487 r. założono sklepienia nad nawą oraz wzniesiono zakrystię z fundacji Hansa von Prockendorfa i jego żony Kathariny, z domu von Strönichen. W 1504 r. dobudowano wieżę, co upamiętnia umieszczona na niej tablica inskrypcyjna. Kościół przejęty przez protestantów w 1570 r., rekatolicyzowano w 1653 r.; do roku 1684 był świątynią filialną parafii w Katach Wrocławskich. W 1619 r. do nawy sośnickiego kościoła dobudowano od pd. kruchtę, z fundacji Gotthardta von Prockendorfa, a w 1776 r. nadbudowano ją, sytuując na piętrze lożę kolatorską. W 1799 r. wyremontowano wieżę, po pożarze który w 1753 r. strawił również dach budowli, naprawiony w 1754 roku.

W 1776 r. przy świątyni wystawiono kaplicę Świętych Schodów z fundacji Marii Josephy von Würtz und Burg, wzorowaną na Scala Sancta przed bazyliką św. Jana na Lateranie. Wnętrze kaplicy ozdobił późnobarokowymi malowidłami ściennymi Jan Henryk Kynast w roku 1779. W 1919 r. zostały one odnowione i częściowo przemalowane przez malarza Frischa z Wrocławia.

Kościół wielokrotnie remontowano w: 1855, 1862 (neogotycki portal w wieży), 1921 (wystawienie przybudówki z klatką schodową od pn. przy wieży), 1923 (naprawa tynków), 1969 r. (dach) oraz w l. 1975-1980 (odnowienie wnętrza, nowa posadzka, nowe tynki zewnętrzne).

Opis

Kościół usytuowany w centrum wsi na niewielkim wyniesieniu, otoczony cmentarzem z wzniesioną na południe od świątyni barokową kaplicą grobową Marii Franciszki von Saurma z 1783 roku. Cmentarz ogrodzony murem z 1819 r., z zachowanymi w części pn. resztkami pierwotnego muru z łamanego granitu.

Kościół gotycki, orientowany, murowany z cegły, oskarpowany, z tynkowaną partią cokołową i barokowymi przybudówkami. Jednonawowy, założony na planie zbliżonym do krzyża greckiego, z krótką, jednofilarową, czteroprzęsłową nawą i węższym, dwuprzęsłowym, prosto zamkniętym prezbiterium. Nawę poprzedza od zach. czworoboczna wieża nieznacznie przesunięta ku północy, kryta czterospadowym dachem, przy której usytuowana jest przybudówka ze schodami prowadzącymi na chór muzyczny (1921 r.). Przy nawie od pn. kaplica Świętych Schodów (1776 r.) z przybudówkami; od pd. kaplica i kruchta, z lożą kolatorską powyżej (1619, nadbudowana w 1776 r.); przy prezbiterium od pn. zakrystia. Nawa, prezbiterium oraz kaplica i kruchta pd. nakryte ceramicznymi dachami dwuspadowymi; kaplica Świętych Schodów trójspadowym; zakrystia i przybudówki pulpitowymi. W murach wieży zachowane otwory maculcowe. Wnętrze świątyni nakryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi: w prezbiterium z k. XIII w.; w nawie z 1487 r. wspartym na środkowym filarze (sklepienie w przęsłach przy łuku tęczowym w układzie sieciowym - jedenastopolowe w przęśle wsch.; ośmiopolowe w przęśle zach.). Sklepienie prezbiterium ozdabiają płaskorzeźbione zworniki w formie rozety i maski; na zwornikach nawy umieszczone płaskorzeźbione herby fundatorów: von Prockendorf, Strönichen, Grundschreiber, Sachs. W zakrystii, kaplicy pd. i poprzedzającej ją kruchcie sklepienia krzyżowe z wyciągniętymi szwami; w przyziemiu wieży koleba.

W nawie wmurowane późnogotyckie tablice fundacyjne Hansa von Prockendorfa z 1487 r. oraz jego i żony Kathariny, z domu von Strönichen na elewacji wieży. Wyposażenie świątyni barokowe: ołtarz gł. z 1714 r., ołtarze boczne z ok. 1680 i 1719 r., ambona z ok. 1720 roku; cykl obrazów Siedem Boleści i Siedem Radości Marii autorstwa J. H. Kynasta, ufundowany w 1779 r. przez Marię Josephę von Würtz und Burg. Renesansowa chrzcielnica z 1580 r. z barokową pokrywą z ok. 1720 roku. Ponadto liczne renesansowe i manierystyczne płyty nagrobne i epitafia.

Kaplica Świętych Schodów wzniesiona na rzucie wydłużonego prostokąta, piętrowa, z dwiema przybudówkami od wsch. mieszczącymi zewnętrzną klatkę schodową oraz kaplicę Ogrójca na parterze i Ciemnicę na piętrze. Wnętrze kaplicy otwarte do nawy dwiema arkadami, trójdzielne, sklepione kolebą, z dwubiegowymi schodami przy ścianie zach., prowadzącymi na podest z ołtarzem. W biegu wsch. ujętym ażurową balustradą, 28 marmurowych stopni z wmontowanymi relikwiami świętych. W biegu zach. piaskowcowe schody pomocnicze dla schodzących pielgrzymów. Ściany i sklepienie kaplicy pokryte polichromią autorstwa J. H. Kynasta, przedstawiająca sceny Pasji oraz iluzjonistyczny ołtarz z figurą Ecce Homo (1779, przemalowania z 1919 r.).

Zabytek dostępny.

Oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 17.07.2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.87924, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.118516