Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny i św. Józefa - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny i św. Józefa


kościół koniec XIII w. Sobótka

Adres
Sobótka, 88

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. ostrowski, gm. Ostrów Wielkopolski

Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP i św.Józefa jest wczesnogotycką budowlą pochodząca z k.

XIII w. Świątynia zbudowana z cegły w układzie wendyjskim w dolnych partiach ścian oraz gotyckim, należy do najstarszych kościołów w regionie. W l. 1783-1790 kościół przebudowano, dodano mu transept oraz dostawiono prezbiterium oraz podzielono wnętrze na 3 pseudonawy przykryte sklepieniem beczkowym. Od północy znajduje się wczesnogotycki, ostrołukowy portal. Świątynia mimo przekształceń jest interesującym świadectwem architektury gotyckiej na terenie Wielkopolski.

Historia

Sobótka jako wieś targowa wzmiankowana w źródłach już w pocz. XIII w. Prawdopodobnie wówczas powstał pierwszy drewniany kościół. Wczesnogotycki kościół powstał zapewne z końcem XIII w. Przed 1463 rokiem lokowano w Sobótce miasto zwane Sobótką Wielką, obecnie płd. część wsi, które było własnością Sobockich herbu Korab. Na początku XVIII wieku Sobótka Wielka utraciła prawa miejskie. Obecna wieś składa się z dawnej Sobótki Wielkiej i Sobótki Małej - dawnego podgrodzia. W XVI i XVII w. wsie na skutek działów miały licznych właścicieli. W 1789 r. samodzielnym dziedzicem Sobótki Wielkiej i Małej był Franciszek Mikorski herbu Poraj. W XVIII i na przełomie XIX w. Sobótka Wielka należała do ojca Wojciecha Bogusławskiego oraz wdowy po nim - Joanny. Od 1838 roku była własnością Stieglerów, a majątek obejmował ponad 2000 ha. W 1520 r. miała miejsce prawdopodobnie wymiana ściany frontowej kościoła. W 1861 r. miała miejsce następna przebudowa kościoła - taka data znajduje się na zachodnim szczycie. W następnej fazie restauracji i przebudowy kościoła w l. 1783-90 przy prezbiterium od północy podwyższono zakrystię, nad nią powstał skarbczyk, a kościół został powiększony o transept, zmieniono również szczyty. W 1797 r. przy kościele zbudowana została drewniana dzwonnica. Do nawy od zachodu w 1893 r. dostawiona została kruchta. W 1900 r. położono w kościele nową ornamentowaną posadzkę. Po 2000 r. miał miejsce remont dzwonnicy.

Opis

Sobótka leży po wschodniej stronie szosy asfaltowej z Pleszewa do Ostrowa Wlkp., ok. 15 km na północ od Ostrowa Wlkp. Kościół usytuowany jest w środkowej części wsi pomiędzy obszernym założeniem pałacowym a dawną Sobótką Wielką. Świątynia usytuowana jest na lekko wyniesionym terenie. Otoczenie kościoła, dawny cmentarz o zarysie owalu, obwiedziony jest częściowo ceglanym murem, od wschodu i północy, od strony parku i z bramą od wschodu. Od południa teren przed kościołem, już poza terenem cmentarza przykościelnego obsadzony szpalerem lipowym z figurą Matki Boskiej. Wokół kościoła znajduje się ciąg komunikacyjny. Teren dawnego cmentarza porośnięty trawą i obsadzony drzewami liściastymi z nagrobkami dawnych proboszczów i dziedziców. Na płn.-zach. od kościoła usytuowana jest drewniana dzwonnica z 1797 roku o konstrukcji słupowej, oszalowana z namiotowym dachem. Na północ od kościoła w 2001 roku wybudowano nową kaplicę.

Orientowany, murowany z cegły o układzie wendyjskim w dolnej partii ścian, w górnej w układzie gotyckim, jednonawowy z transeptem, z prezbiterium nieco niższym i węższym od nawy zamkniętym ścianą prostą. Kościół bezwieżowy o zwartej bryle. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia, nad którą znajduje się skarbczyk Przy ścianach szczytowych transeptu, prezbiterium i nawy szkarpy, zapewne późnogotyckie. Dachy kościoła dwuspadowe, kryte dachówką karpiówką. Okna zamknięte półkoliście, po przebudowie w końcu XVIII w. W ścianie zachodniej nawy i ścianie szczytowej prezbiterium znajdują się zamurowane ostrołukowe okienka. Od północy portal ostrołukowy, wczesnogotycki, trójskokowy, z profilowanej cegły. Zwieńczenia szczytu zachodniego oraz szczytów transeptu pochodzą z k. XVIII w. Świadczy o tym umieszczona na ich szczytach data - 1790 r. W fasadzie i szczycie zachodnim we wnęce umieszczono rzeźbę Matki Boskiej Niepokalanej. Wnętrze kościoła z nawą, w której sklepienie pozorne kolebkowe, trójdzielne wsparte na czterech drewnianych kolumnach, które wstawiono do kościoła w czasie rozbudowy przed 1790 r. Na skutek przebudowy powstały przez to 3 pseudonawy. W prezbiterium sklepienie kolebkowe z lunetami, a w zakrystii, kruchcie i dawnym skarbcu - kolebkowe. Prezbiterium od nawy oddzielone ostrołukowym łukiem tęczowym. Wyposażenie kościoła, ołtarze, ambona z różnych dziesięcioleci XVIII wieku. Ołtarz główny z obrazem Matki Bożej pochodzi z 1880 r. Chór muzyczny drewniany wsparty na dwóch kolumnach zapewne pochodzi również z k. XVIII w. Na uwagę zasługuje chrzcielnica z 1675 r. wykonana z czarnego marmuru, z puklowaną czarą.

Zabytek dostępny z zewnątrz. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. diecezji kaliskiej. e-mail: parafia.sobotka@gmail.com

oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 30-11-2015 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Waldemar Rusek Rusek.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.164329, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.168020