Wnętrza przykrywają zachowane oryginalne sklepienia gwiaździste z XVI w. Ciekawym zabytkiem jest późnorenesansowy tron biskupi z pocz. XVII w., przerobiony na konfesjonał.

Historia

Słupca - miasto powiatowe położone przy drodze głównej z Poznania do Warszawy, ok. 70 km na wschód od Poznania. Po raz pierwszy wzmiankowane jako wieś kapituły poznańskiej w 1282 r. Prawa miejskie otrzymało w 1290 r. Do ok. 1800 r. otoczone murami miejskimi zbudowanymi w 1374 r. Rozplanowane owalnicowo z wydzielonym czworobocznym rynkiem pośrodku. Kościół św. Wawrzyńca usytuowano we wschodniej części miasta przy obwodzie dawnych murów miejskich. Pierwotny kościół wzmiankowany w 1296 r. został spalony w 1331 r. Obecna świątynia wzniesiona została zapewne ok. połowy XV w. z fundacji biskupa poznańskiego Andrzeja z Bnina. Na pocz. XVI w. nawy przykryte sklepieniem gwiaździstym. W XVIII w dostawiono od południa zakrystię oraz częściowo zbarokizowano świątynię. Kolejna restauracja w końcu XIX w. W latach 1949-58 miała miejsce gruntowna regotyzacja kościoła pod kierunkiem arch. Aleksandra Holasa. Odsłonięto gotyckie lico muru, gwieździste sklepienia wewnątrz, zrekonstruowano cztery gotyckie portale, odsłonięto ostrołukowe okna.

Opis

Kościół p.w. św. Wawrzyńca położony jest na obszernej parceli na zachód od Rynku, sięgającej aż po mury obronne miasta (ob. ul. Okopowa). Słupecka świątynia jest trójnawowym budynkiem halowym z prostokątnym prezbiterium. Murowaną z cegły w układzie polskim z użyciem kamieni narzutowych w cokole. Ściany z zewnątrz są oszkarpowane a fasada zachodnia i wschodnia ozdobiona jest barokowymi szczytami, otynkowanymi, ujętymi spływami, z pilastrami i frontonami. Do wnętrza prowadzą od strony zachodniej i południowej uskokowe portale ostrołukowe zrekonstruowane w 1956 r. Czteroprzęsłowe nawy przykrywają sklepienia gwiaździste z XVI w. Nawy boczne otwarte są do nawy głównej ostrołukowymi arkadami filarowymi. Zakrystia węższa od nawy, na planie prostokąta, dwuprzęsłowa, nakryta jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym, w ścianach ma zachowane wysokie ostrołukowe wnęki, dawne armaria na sztandary cechowe. Od południa do prezbiterium przylega zakrystia z pocz. XVI w. Świątynia nakryta dachami dwuspadowymi, nad nawą znajduje się wieżyczka na sygnaturkę. Na strychu zachowane ślady polichromii geometrycznej i roślinnej z XV w. Na uwagę zasługuje wyposażenie wnętrza, pochodzące z różnych okresów. Ciekawym zabytkiem jest późnorenesansowy tron biskupi z pocz. XVII w., przerobiony na konfesjonał. Warto zwrócić uwagę na belkę tęczową z krucyfiksem i rzeźbą MB Bolesnej z ok. 1400-20 r. oraz gotycką kamienna chrzcielnicę z nieczytelnym napisem łacińskim. Na drzwiach prowadzących do zakrystii umieszczono osobliwą ciekawostkę. Wisi tam łańcuch, którym wg tradycji miał być spętany generał Patkul. W 1998 roku odnaleziono w tym kościele najstarszy mechanizm zegarowy w Polsce, którego miniaturkę podziwiać można w Muzeum Regionalnym w Słupcy. Ogrodzenie otacza plac kościelny od wschodu, północy i zachodu. Powstało zapewne w XIX w. W części wschodniej i częściowo północnej zbudowane jest z cegły, otynkowane, przykryte daszkiem z dachówki karpiówki, na podmurówce z kamienia polnego. Znajdują się w nim 2 bramy. W części zachodniej i północnej ogrodzenie jest murowano-metalowe, z główną bramą. Od południa ogrodzenie tworzą budynki kościelne. Na terenie przykościelnym, od strony wschodniej znajduje się murowana (?) dzwonnica z XX w., obok której stoi dzwon z 1532 r. Zgodnie z lokalną tradycją został on w 1917 r. ukryty przed Niemcami, dzięki czemu uniknął przetopienia na armaty. W narożniku północno-wschodnim stoi figura Matki Boskiej.

www.archidiecezja.pl/parafie/dekanaty/dekanat_slupecki/slupca_par._pw._sw._wawrzynca.html

oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 24.11.2015 r.