Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom - Zabytek.pl

dom


chałupa 1825 r. Słowino

Adres
Słowino, 70

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. sławieński, gm. Darłowo

Przykład dziewiętnastowiecznej chałupy ryglowej (szachulcowej) w czworobocznej zagrodzie zamkniętej.

Charakterystyczny element zabudowy wsi na Pomorzu Środkowym, na obszarze tzw. krainy w kratę.

Historia

Chałupa została wzniesiona w 1825 r., o czym świadczy inskrypcja na nadprożu drzwi frontowych „BH. P.S. 1825” i co sugerują: forma architektoniczna, masywny dach naczółkowy, typ ryglowej konstrukcji ścian ze strychułowym wypełnieniem, więźba dachowa o ręcznej obróbce budulca oraz elementy stolarki okiennej i drzwiowej. Chałupa wchodziła w skład pełnorolnej zagrody, która należała do rodziny Schmandke, budowniczymi byli zaś miejscowi cieśle z rodziny Maass. W 1910 r. - co dokumentuje inskrypcja na poddaszu - chałupa była remontowana, m.in. rozbudowano o 3 m część północną, wzmocniono więźbę dachową, wymieniono strzechy na pokrycie dachówkowe, przebudowano system kominowy. W tym czasie mieszkała tutaj wielopokoleniowa rodzina chłopska. Obecnie chałupa, po częściowej modernizacji wnętrza, jest wykorzystywana na cele agroturystyczne.

Opis

Chałupa zlokalizowana pośrodku wsi, w pierzei południowej, wolno stojąca, posadowiona szczytem do drogi w obrębie kilkubudynkowej zagrody chłopskiej. Dom w typie szerokofrontowej chałupy, ośmioosiowy, nakryty wysokim dachem naczółkowym, częściowo podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, o całościowo zachowanej konstrukcji ryglowej i dziewiętnastowiecznej stolarce oraz pierwotnym układzie wnętrza. Budynek założony na planie prostokąta (19,4 x 9,6 m), frontem zwrócony w stronę podwórza. Do wnętrza prowadzą dwa wejścia umieszczone na osi ścian długich. Ściany wykonane w konstrukcji ryglowej ze strychułowym (glinianym) wypełnieniem pól, o zróżnicowanym wystroju: ściany długie z odsłoniętym szkieletem i bielonymi polami, ściana południowa odeskowana, ściana północna tynkowana. Drewniany szkielet konstrukcyjny tworzą rytmicznie rozstawione słupy, dołem osadzone w podwalinach, górą spięte belkami oczepowymi i połączone dwoma poziomami rygli (ściana wschodnia połączona na jeden poziom rygli). Czarno-biała szachownica ścian długich budynku stanowi główny element kompozycji elewacji. Więźba dachowa pierwotna, o konstrukcji krokwiowo-jętkowej, z płatwiami pośrednimi i podporami stolcowymi oraz dodatkowymi krokwiami. Stropy belkowo-gliniane wyprawione na gładko, bez deskowego pułapu i podsufitki. Od frontu belki stropowe wyprowadzone ok. 45 cm poza lico ścian, tworzące wyraźny okap. Rozplanowanie wnętrza nie wykazuje istotnych cech wtórnych: część środkowa (w osi wejść) ma układ dwutraktowy, części przyszczytowe są trzytraktowe. W trakcie frontowym i przy szczytach izby, w trakcie tylnym kuchnia, komory i współczesne łazienki. W chałupie zachowała się historyczna - z XIX i pocz. XX w. - stolarka okienna i drzwiowa, z oryginalnymi okuciami kowalskiej roboty.

Dostęp do zabytku ograniczony. Własność prywatna - możliwość zwiedzania wnętrza po uzgodnieniu z właścicielem.

Oprac. Waldemar Witek, OT NID Szczecin, 02.07.2014 r.

Rodzaj: chałupa

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  szachulcowe

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.112503