Historia

Pierwotnie wzniesiona w 2 poł. XIV-XV w. siedziba dóbr ziemskich w Ślęzy miała formę otoczonej wałem i fosą, dwupiętrowej , podpiwniczonej, gotyckiej wieży mieszkalnej z belkowymi stropami, nakrytej czterospadowym dachem. W 1 poł. XVI w. wieżę nadbudowano o jedną kondygnację z attyką, zakładając w partii przyziemia i I piętra wczesnorenesansowe sklepienia o wyciągniętych szwach sklepiennych. Przed 1618 r. przy południowo-wschodnim narożu wieży dobudowano manierystyczne skrzydło dworu z dachem dwuspadowym i wysokimi szczytowymi facjatami. Okazały portal prowadził do sklepionej sieni przejazdowej. Zmodernizowano także wieżę mieszkalną, wprowadzając fascjowe obramienia okienne i portale, a oba budynki połączono komunikacyjnie wieżą nowej klatki schodowej, usytuowanej w narożu. W XVIII w. do zachodniej elewacji wieży mieszkalnej dobudowano budynek barokowej kuchni z dachem mansardowym (rozebrany po 1974 r.), część wnętrz pokryto polichromią. W latach 1857-1863 r. budowlę poddano modernizacji, m.in. poszerzając część otworów okiennych, wprowadzając nowe podziały wnętrz i nadbudowując wieżę klatki schodowej. W latach 1863-1889 ponownie nadbudowano wieżę mieszkalną o mezzanino i nakryto ją dachem czterospadowym.

Własność majątku ziemskiego w Ślęzy ulegała wielokrotnym zmianom, m.in. pozostawał on w posiadaniu rodów von der Lohe, Vogt, von Waldau, von Roth, von Königsdorff i von Rath, w latach 1918-45 spółki Rath, Schöller i Skene.

W okresie powojennym w dworze do 1972 r. mieścił się zakład karny, następnie obiekt pozostawał w administracji Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego „Wysoka”. W latach 1977-82 przeprowadzono remont, który objął wymianę więźby i pokrycia dachowego, części stropów oraz konserwację kamieniarki i innych elementów wystroju.

Od 1996 r. dwór pozostaje w rękach prywatnych. W latach 2004-2011 po przeprowadzeniu gruntownego remontu, został zaadaptowany na hotel „Zamek Topacz“. Remont poprzedziły badania archeologiczno-architektoniczne.

Opis

Dwór z wyodrębnioną, dawną wieżą mieszkalną, posadowiony w otoczeniu niewielkiego parku i powiązany przestrzennie z folwarkiem, usytuowany jest w południowo-zachodniej części wsi. Od południowego-zachodu zachowały się relikty fosy.

Budowla założona na rzucie litery L, tworzonym przez IV-kondygnacyjną, czworoboczną wieżę mieszkalną z mezzaninem oraz II-kondygnacyjne, prostokątne skrzydło dworu. Oba człony budowli powiązane komunikacyjnie VII-kondygnacyjną wieżą klatki schodowej. Dawna wieża mieszkalna kryta jest dachem czterospadowym; skrzydło dworu ceramicznym dachem dwuspadowym z wysokimi facjatami o manierystycznych szczytach; wieża klatki schodowej dachem pogrążonym. Elewacje skrzydła dworu i klatki schodowej tynkowane, elewacje wieży mieszkalnej ceglane z użyciem zendrówki. Otwory okienne ujęte fascjowymi obramieniami z piaskowca oraz tynkowymi opaskami. W fasadzie manierystyczny, boniowany, piaskowcowy portal. Przy elewacji tylnej współczesne przybudówki. Wnętrza jednotraktowe, z sienią na przestrzał sklepioną kolebą. W dawnej świetlicy na I piętrze wieży mieszkalnej sklepienie sieciowe wsparte na pilastrach i półkolumnie z kielichowym kapitelem oraz kominek z datą 1618 i herbem wrocławskiego mieszczanina Niciusa. Zachowane także sklepienia w przyziemiu oraz fascjowe portale z piaskowca.

Zabytek stanowi własność prywatna, funkcjonuje jako hotel.

Oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 28.10.2014 r.