Mimo późniejszej rozbiórki szczytów i zmiany formy dachów, zachowały wyjątkowo okazałą formę architektoniczną wyróżniając się bogatą artykulacją gotyckich elewacji. Obecnie, po zniszczeniu podczas 2. wojny światowej większości starej zabudowy bramy należą do najbardziej charakterystycznych akcentów architektonicznych centrum Sławna.  

Historia

Sławno lokowane było na prawie lubeckim w 1317 r. Z 1400 r. pochodzi pierwsza wzmianka o miejskich murach obronnych – powstawały one zapewne w ciągu XIV i XV w. Miasto bronione było od północy wodami rzeki Moszczenicy, od południowego wschodu Kanałem Drzewnym, od południowego wschodu – fosą. Otoczone umocnieniami ziemno-drewnianymi oraz murami ceglanymi dostępne było przez bramy Koszalińską od południa, Słupską od północy oraz Łąkową (Koppeltor) od wschodu, a także przez furtę Polną od zachodu. Obie zachowane do dziś bramy poprzedzone były przedbramiami, a mury wzmocnione były basztami – pełnymi i łupinowymi. Na lata 1741-1787 przypada remont murów, w 1851 r. rozebrano mury we wschodniej części miasta, w następnych latach na pozostałych odcinkach – z pozostawieniem obu bram.

Obie bramy powstały na początku lub w 1. poł. XV w. Pierwotnie nakryte były dachami dwuspadowymi z kalenicą równoległą do obu głównych elewacji i szczytami nad elewacjami bocznymi (tak jak jest to widoczne na rycinie Lubinusa z 1618 r.). Prawdopodobnie w pocz. XVI w. zbudowano przedbramia. W okresie nowożytnym dwuspadowe dachy z wysokimi szczytami zastąpione zostały dachami czterospadowymi. Brama Koszalińska wzmiankowana była po raz pierwszy w 1453 r. W 1738 r. miejscowy garnizon, po nabyciu bramy od miasta, przeprowadził jej remont i adaptację na warsztaty. Położone w pobliżu bramy baszty łupinowe miasto przebudowało na własny koszt, przeznaczając je na mieszkania. W 1913 r. brama przeszła gruntowny remont i adaptację na siedzibę korporacji młodzieżowych. Pękające ściany zabezpieczono wówczas żelaznymi ściągami, a ubytki lica uzupełniono współczesną cegłą. Po II wojnie światowej brama służyła Straży Pożarnej do suszenia węży strażackich. W latach 80-tych XX w. budowlę przejął Sławieński Dom Kultury, który wykonał nowe pokrycie dachowe. W późniejszym czasie obiekt przekazany został Naczelnej Organizacji Technicznej, która nie zdołała wykonać planowanego remontu. W latach 90-tych XX w., po ponownym przejęciu bramy przez Sławieński Dom Kultury zamontowano nowe okna. W 2010 r. dokonano drobnych napraw zabezpieczających fundamenty i szkarpy budowli. Obecnym właścicielem nie użytkowanej bramy jest Gmina Miasto Sławno.

Opis

Sławno jest miastem powiatowym o średniej wielkości. Pierwotnie całe Stare Miasto otoczone było wieńcem murów obronnych. Obecnie zachowały się jedynie dwie bramy – Koszalińska usytuowana w południowej części umocnień, u wylotu ul. Jedności Narodowej oraz Słupska, w północnej części umocnień u wylotu ul. Marii Curie Skłodowskiej. Bramy gotyckie, wzniesione z cegły w wątku wendyjskim i mieszanym, na fundamencie z głazów narzutowych. W licu elewacji widoczne otwory maculcowe oraz pojedyncze cegły zendrówki, układające się w wewnętrznej elewacji bramy Słupskiej w romboidalny wzór. Nad przejazdem bramy Koszalińskiej strop drewniany z podsufitką, bramy Słupskiej – sklepienie o przekroju ostrołukowym. Wewnątrz obu budowli stropy drewniane, schody do wysokości 1. piętra w grubości muru, ceglane zabiegowe, wyżej drewniane jednobiegowe, dachy kryte dachówką ceramiczną typu mnich-mniszka. Obie bramy założone na rzucie zbliżonym do kwadratu, z przyporami – prowadnicami brony od strony zewnętrznej (szczególnie wydatnymi przy bramie Słupskiej). Bramy pierwotnie typu szczytowego, każda z czterema kondygnacjami nad ostrołukowo zamkniętym przejazdem, nakryte dachami czterospadowymi.

Brama Koszalińska zwrócona elewacją zewnętrzną w stronę południową, wewnętrzną – w kierunku północnym. W elewacji zewnętrznej przejazd ujęty szerokimi, niezbyt wydatnymi szkarpami. Każda z głównych elewacji powyżej przejazdu podzielona sześcioma dwudzielnymi blendami zamkniętymi łukiem pełnym i zwieńczonymi blendami okrągłymi. Wewnątrz blend wtórnie przebite wąskie prostokątne otwory okienne rozmieszczone parami w dwóch osiach każdej ze wspomnianych elewacji. Każda ze ścian bocznych rozczłonkowana czterema blendami zamkniętymi półkoliście. Wewnątrz przejazdu w ścianie wschodniej usytuowane wejście na schody w grubości muru.

Brama dostępna z zewnątrz.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 20-07-2018 r.