św. Anny jest spadkobiercą świątyń istniejących w Skrwilnie już w wieku XIV. Dużą wartość posiadają także polichromie w nawie głównej i neogotyckie wyposażenie kościoła.

Historia

Brak wiarygodnych źródeł nie pozwala na określenie daty konsekracji pierwszej świątyni w Skrwilnie. Mogło to nastąpić w 1379 r. za sprawą biskupa płockiego - Dobiesława. Niektóre źródła podają, że w 1494 r. odnowiono opisywane obiekty w Skrwilnie przez trzech braci Rościszewskich. Pierwsze potwierdzone źródła wskazują na istnienie parafii w Skrwilnie w 1510 roku. Wtórna erekcja świątyni w Skrwilnie nastąpiła w 1543 r., lub (jak podają niektóre źródła) w 1547 roku.

W 1598 r. Ksiądz Zygmunt Rościszewski otrzymuje Skrwilno w spadku po ojcu. Jego dobra po śmierci miała otrzymać parafia w Skrwilnie, w której był zarządcą. Kolejna konsekracja mogła nastąpić w 1605 r., kiedy podpisano dokument o przekazaniu dóbr księdza Zygmunta.

Pierwszą świątynię w Skrwilnie wzniesiono z drewna. Rozmiarami bardziej przypominała kaplicę niż kościół. W 1609 r. zakończono budowę nowej, dużej, drewnianej świątyni.

Podobnie jak cała ziemia dobrzyńska, tak i Skrwilno znacząco ucierpiało podczas potopu szwedzkiego za sprawą maszerujących wojsk szwedzkich. Męczeńską śmiercią zginął wikariusz skrwileńskiego kościoła - Walerian Cząpski.

Po XVII-wiecznych wydarzeniach nastąpił stosunkowy spokój i Skrwilno zaczęło się rozwijać. W 1852 r. z zasobów fundacji Mariana Cissowskiego - właściciela tych dóbr - wzniesiono nową, murowaną świątynię pw. śś. Anny i Michała Archanioła. Stary drewniany kościół rozebrano w 1867 roku.

Brak remontów spowodował pogorszenie stanu świątyni. Staraniami proboszcza Donata Jędrzejewskiego oraz przy ofiarności parafian w 1888 r. rozpoczęto przebudowę istniejącego kościoła. Projekt przygotował architekt Józef Gosławski. Przebudowa całkowicie zatarła ślad istniejącego obiektu z 1852 roku. W 1895 r. nastąpiła konsekracja nowego kościoła przez bpa płockiego Michała Nowodworskiego.

Prace remontowe miały miejsce w latach 70. i 80. XX w. Położono płyty marmurowe w prezbiterium i zmieniono pokrycie dachowe.

Opis

Kościół w stylu klasycystycznym usytuowany jest w południowym krańcu miejscowości, na działce otoczonej murowanym ogrodzeniem. W północnej części kościelnej działki ulokowano dzwonnicę. Prezbiterium zwrócono w kierunku płd.-zach. Kościół jest halowy, trójnawowy. Świątynię wzniesiono na planie krzyża, z węższym prezbiterium zamkniętym prosto (przylegają doń dwie zakrystie). Od pn. wsch. kościół zamyka prostokątna kruchta i portyk z dwiema wieżami na skraju.

Bryłę kościoła tworzą trzy „części”: najniższe prezbiterium z parterowymi zakrystiami, masywny korpus nawowy, a od frontu usytuowane są dwie wieże oddzielone portykiem.

Dekoracyjna fasada dominuje wystrojem, a także monumentalizmem nad pozostałymi elewacjami. Dwie wieże flankują czterokolumnowy portyk w wielkim porządku. Kolumny dźwigają belkowanie z fryzem, na którym znajduje się napis: „Dom mój jest domem modlitwy”. Fronton zwieńczony półkolistym tympanonem z przedstawieniem „oka opatrzności”. Centralną część fasady wieńczy schodkowy szczyt z koronującym gzymsem. W głębi portyku ulokowano trzy wejścia ujęte pilastrami. Ponad bocznymi drzwiami znajdują się półkoliście zamknięte okna, nad centralnymi drzwiami umieszczono niszę z figurą Marii Panny.

Elewacje boczne nawy i prezbiterium w narożach zdobione są pilastrami. W elewacjach nawy głównej usytuowano pięć półkoliście zamkniętych okien, w części prezbiterialnej po dwa.

Tylna elewacja prezbiterium, ujęta w skrajne pilastry w części centralnej, mieści półkoliście zamkniętą niszę w portalu dekorowanym gzymsem. Ponad niszą znajduje się okrągła płycina z krzyżem.

Wnętrze kościoła podzielone na trzy nawy, które oddzielone są przez kolumny ustawione na cokołach. Prezbiterium odseparowano od nawy łukiem tęczowym. Od strony płd.-zach. znajduje się chór muzyczny wsparty na trzech arkadowych filarach. Na odcinkowym sklepieniu prezbiterium, a także na stropie nawy głównej zachowała się polichromia.

Wyposażenie kościoła zostało wykonane w stylu neogotyckim. Przebudowa obiektu zatarła układ świątyni z 1852 roku.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzenia wnętrza po uprzednim umówieniu się z ks. proboszczem.

Oprac. Michał Horbowicz, OT NID w Toruniu, 30-11-2015 r.