We wnętrzu zachowane cenne dekoracje malarskie z XIV i XV wieku.

Historia

Skotniki wzmiankowane są w źródłach po raz pierwszy w 1167 roku. Kościół parafialny fundowany był w 1347 roku przez Jarosława Bogorię ze Skotnik arcybiskupa gnieźnieńskiego, konsekrowany w 1370 roku. W krytym stropem wnętrzu około 1370 roku wykonano zachowane do dziś polichromie na ścianie tęczowej. Po 1455 roku wykonano w nawie sklepienia gwiaździste, wsparte na centralnie umieszczonym filarze. W 1500 roku przy kościele wzmiankowany szpital i przytułek dla ubogich. Wiadomo, że w 1782 roku istniała obok kościoła drewniana dzwonnica, zamieniona na murowaną po 1875 roku. Kościół został  uszkodzony w 1582 roku w czasie wylewu Wisły. Odnawiany był w XVI wieku,  w połowie XVIII wieku, po I-ej i II-ej wojnie światowej, w latach 70-tych XX wieku i po pożarze w 1981 roku.

Opis

Kościół usytuowany jest we wschodniej części wsi, w pobliżu dworu, na dawnym terenie  zalewowym Wisły. Kościół gotycki, orientowany,  wymurowany został z cegły w wątku polskim z geometryczną dekoracją zendrówkową na elewacjach. Ściany nawy i prezbiterium opięte są szkarpami z dodatkową szkarpą na osi ściany zachodniej. Od północy do prezbiterium przylega pierwotna zakrystia z dobudowanym w XVIII wieku od wschodu przedsionkiem i składzikiem nad nimi, nakryte wspólnym z prezbiterium dachem dwuspadowym. Od południa do nawy dobudowana została w końcu XVIII wieku kruchta, przekształcona w 1903 roku. Nawa rozplanowana została na rzucie krótkiego prostokąta, pierwotnie była kryta stropem, obecnie przekryta sklepieniem gwiaździstym, wspartym na umieszczonym centralnie sześciobocznym filarze i przyściennych wspornikach. Filar uszkodzony został w 1582 roku wskutek wylewu Wisły, potem był dwukrotnie wzmacniany, w XVI i XVIII wieku, a obecnie przywrócony został jego pierwotny przekrój po wzmocnieniach konstrukcją stalową. Jednoprzęsłowe prezbiterium zamknięte zostało od wschodu trójbocznie i sklepione sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Zworniki sklepienne dekorowane są herbami Bogoria i Jastrzębiec. Okna ostrołukowe, w ścianie północnej prezbiterium zamurowane zapewne w XV wieku. Okno od wschodu także zamurowane, z widoczną z zewnątrz pozostałością dekoracji maswerkowej. We wnętrzu,  na ścianie tęczowej nawy, w podłuczu tęczy oraz na sklepieniu i zamurowaniach okien prezbiterium odsłonięte zostały i konserwowane w latach 70-tych XX wieku cenne polichromie z około 1370 roku, XV i XVI wieku. Zachowały się pierwotne, gotyckie portale, główny, południowy do nawy i z prezbiterium do zakrystii, kamienne z XIV wieku ze skrzydłami drzwiowymi z opierzeniem pasowym z XIV wieku. Wokół kościoła rozciąga się cmentarz przykościelny, ogrodzony murem z 1903 roku. Na terenie cmentarza usytuowana dzwonnica z końca XIX wieku i figura św. Jana Chrzciciela na wysokim cokole i kolumnie.

Zabytek dostępny, możliwość zwiedzania za zgodą księdza proboszcza.

Oprac. Marek Juszczyk, 10.12.2014 r.

Bibliografia

• Domasłowski J., Karłowska-Kamzowa A., Kornecki M., Małkiewiczówna H., Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce, Poznań 1984, s. 39-41.
• Juszczyk E. Skotniki. Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, b.m.r.w.
• Wiśniewski J., Dekanat sandomierski, Radom 1915.
• Żywicki J., Gotyckie malowidła ścienne w kościele parafialnym p.w. św. Jana Chrzciciela w Skotnikach koło Sandomierza, Lublin 1982, mps.