Historia

Wcześniejsze ratusze w Skierniewicach sytuowano na rynku miejskim. Były to budynki drewniane - pierwszy wzniesiono w 1465 r. (spłonął podczas wielkiego pożaru miasta), drugi, powstały na jego miejscu ok. 1781 r., wybudowano z fundacji abpa Antoniego Ostrowskiego, trzeci, istniejący krótko i spalony w XIX w., stanął prawdopodobnie w pierzei zachodniej. Zapewne na miejscu ostatniego w 1847 r. stanął ob. ratusz - murowany, wzniesiony w pierzei rynkowej według projektu Henryka Marconiego. Do 1915 r. budynek ratusza był używany przez administrację carską, następnie, po częściowej przebudowie w 1918 r., przez niemiecką. Jedenastego listopada 1918 r. grupa patriotów dowodzona przez Władysława Strakacza po rozbrojeniu żołnierzy niemieckich opanowała ratusz. W okresie II wojny światowej ratusz pełnił funkcje więzienia. Obecnie w budynku znajduje się Urząd Miasta. Pamiątką po poprzednim ratuszu jest wybudowana na jego obrysie fontanna w środkowej części Rynku.

Opis

Ratusz usytuowany w zwartej zabudowie zachodniej pierzei Rynku im. abp. Jana Odrowąża ze Sprowy (założyciela miasta), ukształtowanego po 1457 r., i stanowiący jej dominantę. Budynek zlokalizowany na osi pierzei, murowany z cegły, tynkowany, częściowo podpiwniczony, wzniesiony w stylu neorenesansowym. Ustawiony kalenicowo, zrealizowany na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, połączony od strony północno-zachodniej z pierwotnie parterową, ob. piętrową, znacznie przebudowaną oficyną. Układ wnętrz dwutraktowy z reprezentacyjną sienią pośrodku. Pierwotny podział wnętrz niezachowany, ze względu na liczne przebudowy. Główna klatka schodowa żeliwna, dwubiegowa. W piwnicach sklepienie kolebkowe, w pomieszczeniach wyższych kondygnacji stropy na belkach drewnianych. Więźba dachowa drewniana, krokwiowa. Dwuspadowy dach kryty blachą. Bryła ratusza trzykondygnacyjna. Fasada o skromnym, eleganckim opracowaniu architektonicznym, boniowana, opilastrowana. Trzyosiowa, symetryczna, z niewielkim ryzalitem pośrodku. Na parterze trzy blendy arkadowe o boniowanych archiwoltach. W środkowej archiwolcie, nad którą umieszczono kartusz z herbem miasta, znajduje się wejście z półokrągłym naświetlem. W bocznych archiwoltach otwory okienne także z półokrągłymi naświetlami. Kondygnacje oddzielone gzymsami podparapetowymi okien pierwszego i drugiego piętra. Na osi ryzalitu otwór okienny zamknięty półkoliście z opaską, po bokach zdwojone, półkoliście zamknięte okna, nawiązujące formą do biforium. Gzyms wieńczący mocno zaakcentowany na elewacji. Nad centralną częścią obiektu trójosiowy, czworoboczny belweder, w którego opilastrowanych elewacjach znajdują się po trzy zamknięte półkoliście okna. Powyżej silnie akcentowany gzyms, nad którym balustrada tarasu wokół prostopadłościennego, jednoosiowego belwederku z zegarem w elewacji wschodniej. Na parterze, w bocznych osiach budynku ratusza, tablice pamiątkowe: jedna ku czci Jana Kilińskiego z 1928 r., druga z nazwiskami dziesięciu skierniewiczan powieszonych w 1942 r. na Rynku przez Niemców. Elewacja tylna czteroosiowa na parterze, na poziomie pozostałych dwóch kondygnacji - pięcioosiowa. Wszystkie otwory okienne zamknięte półkoliście, na parterze częściowo przemurowane. Kondygnacje oddzielone w poziomie gzymsami kordonowymi i wieńczącym.

Dostęp do zabytku ograniczony. Wnętrza można oglądać w dni robocze w godzinach pracy Urzędu Miasta.

Oprac. Jolanta Welc-Jędrzejewska, OT NID w Łodzi, 31.07.2014 r.