Ten okazały, piętrowy budynek, zajmujący centralne miejsce w planie miasta jest także typowym przykładem nowożytnych tendencji nadawania tego typu obiektom funkcji reprezentacyjnych.

Historia

Ratusz wzniesiony został staraniem założyciela miasta - Mikołaja Hieronima Sieniawskiego, hetmana polnego koronnego. Prawa miejskie Sieniawa otrzymała w 1676 r. Zachowana korespondencja M. H. Sieniawskiego do zarządcy jego dóbr, w której pisze o pilnej potrzebie wybudowania okazałego ratusza pochodzi jeszcze sprzed podanej wyżej daty. Można zatem przyjąć, że ratusz został wzniesiony tuż przed 1676 r. Analiza planu obiektu pozwala na ostrożne przypuszczenie, że początkowo mógł to być budynek trzytraktowy z przelotową sienią w trakcie środkowym. Obiekt ten dość szybko musiał zostać rozbudowany, tj. poszerzony o jeden trakt. Świadczy o tym analiza zachowanych opisów pochodzących z k. XVII w. i 1 ćw. XVIII w. Ratusz był gruntownie remontowany w 1725 r., wówczas też zapewne otrzymał zachowany do dzisiaj wystrój architektoniczny. Jak wynika z najstarszych znanych opisów budynku, w centralnej części dachu wznosiła się drewniana wieża z zegarem Nie wiadomo jednak jak ona wyglądała ponieważ nie zachował się jej dokładny opis, a ikonografia tego elementu nie jest znana. W 2012 r. wzniesiono nową wieżę, której konstrukcję wykonano z elementów metalowych.

Opis

Budynek usytuowany jest w centrum placu rynkowego. Wzniesiony został na rzucie prostokąta, o czterotraktowym układzie pomieszczeń na parterze, z sienią (pierwotnie przelotową) w drugim od zach. trakcie. Trudno obecnie ustalić zakres przekształceń pomieszczeń w stosunku do pierwotnego układu. Pod częścią budynku piwnice sklepione kolebkowo. Bryła obiektu jest zwarta, prostopadłościenna, o dwóch kondygnacjach. Kondygnacja piętra jest odcięta od dolnej niewielkim cofnięciem murów. W przeciwieństwie do w zasadzie pozbawionej dekoracji kondygnacji parteru, na ściany piętra nałożono bogatą dekorację architektoniczną o dynamicznej artykulacji złożoną z pseudopilastrów flankujących otwory okienne, o zróżnicowanym rytmie (zagęszczającym się w miarę zbliżania się do osi środkowych elewacji) oraz nad i podokienników. Kondygnację wieńczy wydatny, bogato profilowany gzyms.. Dzięki wprowadzeniu takiej artykulacji dolna kondygnacja, pomimo istnienia licznych otworów okiennych i drzwiowych, może być odbierana jako bardzo wysoki cokół. W środkowej części dwuspadowego dach budynku wznosi się czworoboczna wieża zegarowa zwieńczona miedzianym hełmem. Budynek jest murowany z cegły, tynkowany. W elewacji zach. ściany dolnej kondygnacji zostały wzmocnione przyporami. Elewacje dłuższe - wsch.- i zach. - sześcioosiowe, elewacje krótsze - pd. i pn - czteroosiowe. Dawne otwory wjazdowe (przelotowej sieni) zamknięte są półkoliście, w ścianach szczytowych znajdują się okna półkoliste i prostokątne, pozostałe okna i drzwi - prostokątne.

Obiekt dostępny dla zwiedzających w godzinach pracy Urzędu Miasta i Gminy Sieniawa.

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 10-04-2015 r.