Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz żydowski - Zabytek.pl

cmentarz żydowski


cmentarz żydowski 1828 - 1830 Sandomierz

Adres
Sandomierz, Sucha

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. sandomierski, gm. Sandomierz

Miejsce Pamięci Narodowej.Cmentarz, obok budynku synagogi, stanowi jedyny ślad wielowiekowej obecności Żydów w mieście.

Historia

Początki gminy żydowskiej w Sandomierzu sięgają czasów Kazimierza Wielkiego. Już w 1367 r. w mieście istniała samodzielna gmina żydowska, która w średniowieczu zaliczana była do największych w Polsce. Ranga miasta, położenie na ważnych szlakach handlowych i rozwój gospodarczy sprzyjały osadnictwu. Wg. Jana Długosza najstarszymi osadnikami wiary mojżeszowej na terenie Sandomierza byli Chazarowie - przedstawiciele stepowego ludu koczowników, niepokojącego pogranicze Rusi. Razem z Chazarami lub zaraz po nich pojawiła się tu grupa etniczna Żydów. W 1418 r. stała tu bóżnica, potem powstał cmentarz, który mógł zostać założony już w 2. poł. XIV w. Pierwsze wzmianki pisane o kirkucie pochodzą jednak dopiero z 2. poł. XV w. Około 1829 r. pierwszy cmentarz żydowski w Sandomierzu, który znajdował się w rejonie rozwidlenia ul. Św. Jakuba (Podwala Dolnego) i ul. Tatarskiej, między domami mieszkalnymi oraz kościołami Reformatów i Benedyktynek, został zamknięty. W tym samym lub w następnym roku powstał drugi cmentarz żydowski w Sandomierzu, przy obecnej ul. Suchej. W 1928 r. został on poszerzony, ponieważ dotychczasowy teren został zapełniony. W czasie II wojny światowej, w latach 1942-43, cmentarz był miejscem rozstrzeliwania Żydów z miasta i jego okolic. W 1944 r. ekshumowano i spalono zwłoki ofiar. Po 1945 r. Szmul Waser zebrał nagrobki ze zniszczonych kirkutów przy ul. Tatarskiej w Sandomierzu oraz kilku okolicznych. W latach 1946-48 staraniem Komitetu Żydowskiego w Sandomierzu ekshumowano szczątki Żydów pomordowanych i pochowanych w pojedynczych i zbiorowych mogiłach, znajdujących się na terenie miasta i okolic oraz złożono je na cmentarzu; a także wykonano nagrobki na mogiłach ofiar Zagłady oraz wzniesiono pomnik.

Opis

Cmentarz leży na łagodnym stoku wysoczyzny, na peryferiach miasta, przy ul. Suchej. W planie ma kształt zbliżony do trapezu i ok. 0,25 ha powierzchni. Od strony pn.-wsch. wcina się w jego teren strzelnica sportowa. Od strony ulicy ogrodzony jest murem z fragmentów macew, od pozostałych stron siatką metalową. Brama znajduje się od strony pn.-zach. W pd. –wsch. części znajduje się zbudowany z fragmentów macew pomnik ku czci pomordowanych w okresie II wojny światowej, w formie piramidy z tablicą i napisem w języku hebrajskim. Obok pomnika i wzdłuż muru stoi ok. 40 macew ustawionych w rzędach. Na uwagę zasługuje macewa, datowana na 1676-1677 r., z rozszerzonym sztukaterią lub zdobionym malowidłami obramieniem. Na mogiłach zbiorowych leżą płyty betonowe z napisami hebrajskimi.

Zabytek dostępny.

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 19-12-2017

Rodzaj: cmentarz żydowski

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_CM.8341, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_CM.24