Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

gmach PKO - Zabytek.pl

gmach PKO


budynek użyteczności publicznej 1906 r. Rzeszów

Adres
Rzeszów, 3 Maja 23

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. Rzeszów, gm. Rzeszów

Budynek banku stanowi subdominantę w pd.części wnętrza urbanistycznego ul.3 Maja i na zamknięciu osi widokowej ul.

Zamkowej. Należy do najbardziej reprezentacyjnych budynków w zabytkowym centrum miasta. Jest jednym z ważniejszych budynków powstałych w Rzeszowie czasach autonomii galicyjskiej.

Historia

Budynek został wzniesiony w l. 1906-1907 wg projektu architekta Jana Perosia, absolwenta Politechniki Lwowskiej. Projekt został opracowany w wyniku konkursu na siedzibę Kasy Oszczędności. Pod koniec 1908 r. piętro budynku otrzymało Towarzystwo Kasynowe. Pomieszczenia na piętrze, w szczególności sala rautowa, uzyskały bogaty wystrój w stylu „zakopiańskim” zaprojektowany przez profesora Politechniki Lwowskiej Edgara Kovátsa. Na piętrze budynku znajdowała się czytelnia i pokój do gier. Sala rautowa użytkowana była jako sala balowo-teatralna. W ogrodzie funkcjonowały korty tenisowe i kręgielnia. Towarzystwo Kasynowe (od 1935 r. Polski Klub Towarzyski) oraz Kasa Oszczędności funkcjonowały w budynku do 1939 roku. W czasie okupacji zdewastowane zostały pomieszczenia na piętrze. Po 2 wojnie światowej budynek przejęła Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski. Ok. 1965 roku zmieniono pokrycie dachu z dachówki ceramicznej na blachę miedzianą. W latach 1979-1981 przeprowadzono prace konserwatorskie elewacji i wnętrz budynku z częściowym przywróceniem zniszczonej przez Niemców dekoracji sali rautowej, która obecnie pełni funkcję sali operacyjnej banku.

Opis

Budynek banku usytuowany jest w centrum Rzeszowa, w pd. krańcu wsch. pierzei ulicy 3 Maja (dawna ul. Pańska łącząca plac przy kościele farnym z Zamkiem Lubomirskich), u zbiegu z ul. Zamkową i Aleją Lubomirskich, elewacją frontową zwrócony jest na zach.

Budynek o historyzującym, eklektycznym wystroju architektonicznym, wzniesiony jest na rzucie nieregularnym, zbliżonym do litery H. Budynek o 3 kondygnacjach nadziemnych i częściowo zagłębionym w ziemi podpiwniczeniu. Przykryty jest dachem wielospadowym, mansardowym o konstrukcji kleszczowo-płatwiowej, czterostolcowym. Budynek zbudowany jest w konstrukcji murowanej z cegły, otynkowany, dachy kryte są blachą miedzianą. Elewacje o bogatym wystroju architektonicznym, na który składają się w elewacji frontowej: założony na łuku ryzalit z wejściem głównym zwieńczony balkonem z balustradą z rozet rozdzielonych filarami, z częścią nadwieszoną podpartą kroksztynami, wielka archiwolta z oknem zwieńczonym dekoracją z herbem Rzeszowa w kartuszu w centrum oraz sterczynami i spływami w formie esownic po bokach, zamknięta szczytem z fryzem z blend arkadowych i 3 sterczynami z dużymi spływami w formie esownic, okna trój- i dwudzielne, z opaskami, podokiennikami i szczytami z sterczynami i esownicami, potrójne okna w parterze i przyziemiu poniżej archiwolty zakończone eliptycznym łukiem, obramowane boniowaną opaską, boczne drzwi z łukowym naświetlem zwieńczone ostrołukową, stylizowaną blendą. Narożnik pn.-zach. zdobi attyka z fryzem z blend arkadowych obramowanym 3 cylindrycznymi wieżyczkami zwieńczonymi iglicami. Kompozycja elewacje pd. i pn. złożona jest z podobnych detali zdobniczych, z dolną częścią boniowaną, z ryzalitami w częściach wsch. zwieńczonymi attykami ze sterczynami i esownicami, z oknami prostokątnymi, zakończonymi łukiem pełnym i odcinkowym, w obramieniach z podokiennikami i różnorodnymi zwieńczeniami. W elewacji pd. znajduje się nisza z kamienną figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1898 r. Elewacja wsch. z dolną częścią boniowaną i górą płaską, pozbawiona jest dekoracji. Układ wnętrza jest 3-traktowy. Hall wejściowy przykryty jest profilowanym stropem belkowo-kasetonowym. W hallu umieszczono reprezentacyjne, lustrzane schody marmurowo-stiukowe, 3-biegowe, z balustradą tralkową. Wystrój klatki schodowej oraz głównej sali operacyjnej złożony jest z elementów z sztucznego, różowego marmuru. Główna sala operacyjna (na parterze) podzielona jest filarami i przykryta stropem kasetonowym. Dawna sala rautowa, tzw. lustrzana na I piętrze, obecnie sala operacyjna jest 2-kondygnacyjna, z fryzem arkadkowym zamkniętym profilowanym gzymsem. Przykryta jest stropem belkowo-kasetonowym. W polach arkad znajdują się okna, lustra i polichromia z motywami stylizowanych kwiatów oraz herby Rusi, Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stropy westibulu górnego i bocznej klatki schodowej w ryzalicie od pd. ozdobione są zgeometryzowanymi, profilowanymi sztukateriami.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Zwiedzanie ogólnodostępnych pomieszczeń w godzinach otwarcia banku.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 28-10-2015 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.10220, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.207351