Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pałac - Zabytek.pl

pałac


pałac 2. poł. XVIII w. Rybokarty

Adres
Rybokarty, 46

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryficki, gm. Gryfice - obszar wiejski

Neogotycki pałac jest przykładem budowli złożonej, przekształcanej w kolejnych fazach budowlanych od około 1620 roku do wybuchu I wojny światowej w 1914 roku.

Znaczącą rolę w budowie i przemianach architektury pałacu odegrały rodziny: von Mildenitz, von Edling oraz Ferdynand von Lettow i Fritz Röchling potomek znanej rodziny przemysłowców z zagłębia Saary, wraz z małżonką.

Historia

Znaczącą rolę w budowie i kolejnych przemianach architektury pałacu odegrały rodziny: von Mildenitz, von Edling, Ferdynand von Lettow oraz prawnik Fritz Röchling, potomek znanej rodziny przemysłowców z zagłębia Saary.

Na początku XVII stulecia wieś kupił Christoph von Mildenitz będący przewodniczącym sądu nadwornego i członkiem rady książęcej na dworze Gryfitów w Szczecinie oraz kanonikiem katedry w Kamieniu Pomorskim. Na jego polecenie w 1620 r. zbudowano dwór o nieudokumentowanej formie architektonicznej, po którym pozostały fragmenty kamienno-ceglanych murów w piwnicach obecnego pałacu. Można przyjąć, że swą formą architektoniczną nawiązywał do późnorenesansowych dworów w pobliskich miejscowościach: Niedysz i Buk. Po wygaśnięciu męskiej linii rodu von Mildenitz w 1669 r., prawnym sukcesorem ich dóbr został Georg Friedrich von Edling ożeniony z Marią von Mildenitz.

Dwór pozostawał w posiadaniu von Edlingów przeszło 90 lat. Budowla została przekształcona w okazałą barokową rezydencję w wyniku gruntownej przebudowy przeprowadzonej w latach 20. XVIII w. W tym czasie majątek należał do Bogislava Wilhelma von Edling, starosty gryfickiego. Barokowy pałac został rozplanowany na rzucie prostokąta o wymiarach 28 x 14 m. Jest budowlą o dziewięcioosiowej fasadzie, z dwutraktowym układem wnętrz, częściowo podpiwniczoną, dwukondygnacyjną, nakrytą wysokim dachem mansardowym. Zachowane kamienno-ceglane mury piwnic w trakcie frontowym są sklepione szerokimi kolebami o przekroju zbliżonym do półkola, typowymi dla epoki baroku.

Kolejny etap w dziejach budowli nastąpił około połowy XIX wieku, kiedy to na zlecenie ówczesnego właściciela, Ferdynanda von Lettow powstała oryginalna romantyczna rezydencja utrwalona na rycinie w albumie Alexandra Dunckera. Przedstawiono tam w panoramicznym ujęciu zachodnią elewację ogrodową pałacu, polanę parkową z kolistym gazonem i przyległe zabudowania gospodarcze. Bryłę pałacu wydłużono o jedną oś w kierunku północnym przy jednoczesnym zachowaniu mansardowej formy dachu. Warowność budowli została podkreślona dobudową wieży do północnej elewacji pałacu. Forma architektoniczna trzykondygnacyjnej wieży nawiązywała do architektury włoskiego quattrocenta: była ona czworoboczna, o elewacjach podzielonych oknami o różnej wielkości, zamkniętych łukami pełnymi, zwieńczona krenelażem ze sterczynami na narożach. Na elewacje korpusu pałacowego nałożono lizeny zakończone sterczynami powyżej korony murów, połączone gzymsem wieńczącym imitującym krenelaż. Na osi elewacji ogrodowej zakomponowano ganek o konstrukcji słupowej zwieńczony tarasem o balustradzie powtarzającej motyw krenelaża. Zastosowane formy wystroju architektonicznego podkreślały wielowiekową tradycję szlacheckiego gniazda o rycerskim rodowodzie. Harmonijne połączenie różnorodnych stylowo form „Rundbogenstil” i neogotyku oraz uszanowanie barokowej bryły pałacu wskazuje na rękę znakomitego architekta ze środowiska berlińskiego Jednak do tej pory nie udało się ustalić nazwiska twórcy romantycznej stylizacji pałacu.

Na początku XX wieku pałac nabył adwokat Fritz Röchling, potomek znanej rodziny przemysłowców z zagłębia Saary. Nowy właściciel zlecił gruntowną przebudowę pałacu w latach 1901 - 1903 oraz dalsze prace związane z jego rozbudową kontynuowane do wybuchu I wojny światowej. Rozbudowa siedziby polegała na wzbogaceniu wystroju architektonicznego elewacji i wnętrz. Korpus pałacu wydłużono o jedną oś okienną od strony południowej, a dach mansardowy zamieniono na czterospadowy. Wystrój elewacji wzbogacono o motywy nawiązujące do neogotyku angielskiego: okna w ryzalitach fasady i elewacji ogrodowej zamknięto łukami Tudorów, wprowadzono też profilowane listwy nadokienne. Przebudowano wieżę dostawiając półkolistą basztę mieszczącą klatkę schodową. W przyziemiu wieży urządzono hall połączony z monumentalną neobarokową klatką schodową umieszczoną w trakcie ogrodowym pałacu. Wejście poprzedzono portykiem. Wnętrzom pałacu o zachowanym barokowym dwutraktowym układzie nadano bogaty wystrój obejmujący sztukaterie sufitowe i ścienne, boazerie, malowidła, kominki i piece oraz ozdobną stolarkę drzwi i okien. Na życzenie zleceniodawców do dekoracji wnętrz zastosowano motywy zaczerpnięte z epoki renesansu, baroku i rokoka, tworząc styl określany „weneckim”. Przed frontem pałacu zakomponowano podjazd z neobarokową bramą wjazdową, oddzielony murowanym ogrodzeniem od zabudowań gospodarczych.

W latach przed I wojną światową rozbudowano pałac o nowe skrzydło dostawione do elewacji północnej, nawiązujące formą architektoniczną do głównego korpusu. Założone zostało na planie wydłużonego prostokąta z czworoboczną wieżą w północno-wschodnim narożu. W nowym skrzydle umieszczono kuchnię i pokoje dla służby. W roku 1916 pałac został zelektryfikowany.

Lata II wojny światowej pałac przetrwał bez zniszczeń. Pałac wraz z majątkiem został znacjonalizowany. W latach 1962 - 1974 wnętrza na I piętrze zajmowała szkoła podstawowa. Potem przez wiele lat pałac stał opuszczony i narażony na dewastację. Zrujnowaną budowlę wraz z parkiem nabył w 1992 roku pan Józef Zając. Prace przy zabezpieczeniu, odbudowie i rekonstrukcji głównego korpusu pałacu trwały wiele lat, od 2005 roku funkcjonuje tu pensjonat. W salach parteru odbywają się koncerty, wystawy, konferencje oraz imprezy okolicznościowe.

Opis

Założenie dworsko - parkowe jest zlokalizowane w centrum wsi, po południowo - zachodniej stronie nawsia. Pałac jest poprzedzony dziedzińcem, fasadą zwrócony na wschód. Granice dziedzińca od północy i południa wyznaczają odcinki murowanego ogrodzenia oraz filary bramy wjazdowej ustawione przy drodze. Drzewa i krzewy rosnące po obu stronach głównego wjazdu osłaniają dziedziniec od strony drogi. Za pałacem rozpościera się park (ok. 5,00ha) o cechach krajobrazowych, od zachodu graniczący z niewielkim jeziorem.

Pałac został wzniesiony na planie prostokąta o wymiarach 35 x 14 m, z dostawionymi pseudoryzalitami na osiach elewacji mieszczącymi ganek od frontu i portyk przy elewacji zachodniej. Korpus pałacu dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z dachem czterospadowym krytym łupkiem. Wieża przy elewacji północnej czterokondygnacyjna, zwieńczona tarasem widokowym. Elewacje frontowa (wschodnia) i ogrodowa są jedenastoosiowe, boczna południowa dwuosiowa, północna - ślepa. Elewacje opięte pilastrami zakończonymi ośmiobocznymi sterczynami, rozczłonkowane profilowanymi gzymsami, z gzymsem koronującym w formie krenelaża. W fasadzie, na osi ryzalitu pozornego umieszczono herb Lettowów. Otwory okien zróżnicowane: w ganku i ryzalicie o wykroju łuku Tudora, na parterze prostokątne, na piętrze zamknięte łukiem odcinkowym. Elewacje wieży o nieregularnym układzie okien, podzielone gzymsami. Półkolista wieżyczka dostawiona do południowego boku wieży mieszcząca schody, tynkowana gładko, zakończona ośmiobocznym zwieńczaniem w formie krenelaża.

Wnętrza pałacu na parterze zachowały układ ukształtowany na początku XX wieku - dwutraktowy z sienią na osi. Z dawnego wystroju eksponowane są dekoracje neobarokowej klatki schodowej oraz fragment dekoracji sztukatorskiej dawnej sali balowej. Rozkład pomieszczeń na piętrze nie nawiązuje do historycznego układu, znajdują się tu pokoje gościnne. W piwnicach urządzono restaurację i bar.

Zabytek dostępny w porozumieniu z właścicielami pałacu.

Oprac. Anna Walkiewicz, OT NID w Szczecinie, 02.12.2014 r.

Rodzaj: pałac

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.113721, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.390727