Historia

Początki wsi Russocice sięgają XIV w. i łączone są z erygacją tutejszej parafii. Znaczenie Russocic w średniowieczu wiązane jest z ich położeniem na trakcie łączącym Kalisz i Toruń, którego alternatywna wersja prowadziła przez Turek do Koła właśnie przez Russocice.

W 1 ćw. XVIII w. Russocice należały do Jana Władysława Kretkowskiego, wojewody chełmińskiego. 26 kwietnia 1727 r. uzyskał on od króla Augusta II Mocnego zezwolenie na lokację w bezpośrednim sąsiedztwie Russocic miasta Władysławowa, którego nazwa wywodziła się od imienia jego właściciela. W mieście osiedli się rzemieślnicy, głównie związani z tkactwem, których cech powołany został tutaj już w 1739 roku. W 1815 r. Władysławów przeszedł pod panowanie rosyjskie w ramach powołanego po Kongresie Wiedeńskim Królestwa Polskiego. W latach dwudziestych XIX w. nastąpił dalszy rozkwit gospodarczy manufakturowego przemysłu tkackiego i związany z nim napływ kolejnej fali imigracji tkaczy ze Śląska, Czech i zachodniej Wielkopolski. Wkrótce jednak, bo już po 1830 r. produkcja manufakturowa we Władysławowie uległa spowolnieniu. Rozwój łódzkiego przemysłu tkackiego doprowadził w l. 80. XX w. do załamania się, a później całkowitego upadku tkactwa we Władysławowie i masowej emigracji tkaczy do Łodzi. W 1933 r. Władysławowowi odebrano prawa miejskie.

Murowany kościół gotycki pw. św. Michała Archanioła wzniesiono na pocz. XV w. w miejsce starszego, drewnianego. Po raz pierwszy wzmiankowany był już jako „dawny” w 1419 roku. W 1528 r. powołana została prepozyturą parafialną z kolegium mansjonarzy, która upadła w poł. XVIII wieku. W tym samym wieku nadbudowano piętro nad zakrystią. W XIX w. do nawy głównej dobudowano kaplice. W 1900 r. kościół został przebudowany, odnowiony i konsekrowany. W czasie II wojny światowej Niemcy zrabowali z kościoła dwie monstrancje, puszki, kielich, kapy, ornaty oraz trzy dzwony. Ponadto zniszczyli miejscowe figury i krzyże przydrożne.

27 kwietnia 1979 r. kościół został umyślnie podpalony. W wyniku pożaru zniszczeniu uległa polichromia. W 1980 r. Henryk Domurat i Wojciech Surdacki, artyści malarze z Poznania, odmalowali wnętrza kościoła. W 1996 r. położono miedziana blachę na hełmie wieży.

W latach 2003-2007 przeprowadzono remont, odnowiono wnętrze i wymieniono dach na kościele oraz wyremontowano jego wywodzące się czasów średniowiecza murowane ogrodzenie. W roku 2009 wzmocniono konstrukcję wieży i odnowiono jej ściany zewnętrzne.

Murowana dzwonnica wzniesiona została w 1875 r. wg planu architekta Orłowskiego z Warszawy. Jej gruntowna renowacja miała miejsce w 2000 roku.

Opis

Późnogotycki kościół pw. św. Michała Archanioła został wymurowany z cegły w układzie polskim. Wzniesiony został jako budynek orientowany, jednonawowy z niższym i węższym, prosto zamkniętym prezbiterium, którego szczyt wsch. dekorowany jest tynkowanymi blendami o półkolistych łukach, zdobionymi XIX-wiecznymi malaturami. Od pn. do prezbiterium przylega pierwotna gotycka zakrystia, nadbudowana w XVIIII w., a od pd. - druga, nowsza. Dwuspadowe dachy nawy i prezbiterium pokryte są dachówką. W fasadzie zachodniej kościoła wznosi się wieża z parterowymi przybudówkami, w górnej części barokowa z 1694 r., zwieńczona blaszanym miedzianym hełmem z latarnią. Do obu boków nawy głównej w XIX w. dobudowane zostały dwie obszerne neogotyckie kaplice. Ściany nawy głównej, prezbiterium i kaplic są oszkarpowane. Okna kościoła są ostrołukowe, formą nawiązuje do nich również tynkowana wnęka na wsch. ścianie prezbiterium. Wnętrze nawy, prezbiterium i gotyckiej zakrystii nakryte jest sklepieniem kolebkowym z lunetami pochodzącym z przełomu XVII i XVIII wieku. Prezbiterium od nawy wydziela półkolisty łuk tęczowy. Na murowanym chórze muzycznym o wybrzuszonej balustradzie zainstalowane są organy, wykonane w 1870 r. przez Stanisława Przybyłowicza z Warszawy.

Zadrzewiony cmentarz przykościelny otoczony jest przez murowane ogrodzenie, w części sięgające czasów średniowiecza, remontowane w XIX i XX w., w części współczesne (2009 r.), z kutą żelazną bramą oraz furtkami. W jego południowej części wznosi się murowana z cegły i częściowo tynkowana dzwonnica o architektonicznej, neogotyckiej formie, w której ostry łuk wmontowana została otwarta drewniana konstrukcja z zawieszonymi na niej dzwonami.

Kościół dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

oprac. Tomasz Łuczak, 16-11-2015 r.