Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

miejsce eksploatacji surowca, st. 2 - Zabytek.pl

miejsce eksploatacji surowca, st. 2


stanowisko o funkcji gospodarczej przełom I/II w. - 2. poł. III w. Sosnówka

Adres
Sosnówka

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. kielecki, gm. Nowa Słupia - obszar wiejski

Najstarsza i zarazem jedyna znana w Europie poza granicami Imperium Rzymskiego - na obszarze europejskiego Barbaricum - głębinowa kopalnia rud żelaza, związana z działającym w pierwszych wiekach po Chrystusie, w tzw.

okresie wpływów rzymskich (I-V w. n.e.), w tym rejonie Gór Świętokrzyskich okręgiem metalurgicznym.

Usytuowanie i opis

Stanowisko zlokalizowane jest na pn.-wsch. przedpolu Łysogór, ok. 3 km na pn. od Nowej Słupi, na lewym brzegu rzeki Pokrzywianki, na terenie nieczynnej kopalni rud żelaza „Staszic”. Stare wyrobiska górnicze odkryto ok. 18 m poniżej dna kotlinki zlokalizowanej w pn.-wsch. części kopalni „Staszic”.

Rudę wydobywano metodą odkrywkową i górniczą. W tym drugim wypadku drążono pionowe szybiki o głębokości do 25 m, które obudowywano szczelnie drewnem oraz odchodzące od nich szybiki poziome, zabezpieczone tzw. stropnicą wspartą na dwóch stojakach o wys. 130-187 cm. Podłogi chodników mogły być dodatkowo wyściełane drewnianymi dranicami. Stosowano urabianie stropowe, czyli od poziomu dolnego do warstw górnych z zastosowaniem podsadzki ze skały płonnej. Przodek górniczy oświetlano łuczywem lub smolnymi głowniami sosnowymi. Badania na powierzchni odsłoniły osadniczą warstwę kulturową (znaleziono denar Wespazjana i Trajana) i ślady obiektów mieszkalnych - świadectwo osadnictwa kultury przeworskiej z czasów funkcjonowania kopalni.

Historia

Najstarsza i zarazem jedyna znana w Europie poza granicami Imperium Rzymskiego - na obszarze europejskiego Barbaricum - głębinowa kopalnia rud żelaza, związana z działającym w pierwszych wiekach po Chrystusie, w tzw. okresie wpływów rzymskich (I-V w. n.e.), w tym rejonie Gór Świętokrzyskich okręgiem metalurgicznym.

Kopalnia działała od I/II w. n.e. do 2. poł. III w. n.e. Złoże było również eksploatowane w czasach nowożytnych (XVIII i XIX w.). Obecnie na terenie kopalni znajduje się zabudowa przemysłowa oraz nieużytki.

Stan i wyniki badań

Pierwszą informację o „starych robotach górniczych” w Rudkach podał w 1922 r. Jan Samsonowicz. W 1923 r. prowadził on w Rudkach badania geologiczne w związku z budową odkrywkowej kopalni hematytu i syderytu „Staszic”, która doprowadziła do odkrycia starych zrobów górniczych. O pozostałościach starych zrobów górniczych pisał również P. Dąbrowski w 1925 r. W wyniku uruchomienia eksploatacji rudy znajdowano ślady zasypanych chodników i duże ilości starych narzędzi górniczych. W związku z tym w latach 1933-34 członkowie zespołu pod kierunkiem Stefana Krukowskiego nadzorowali niektóre prace wydobywcze, dokumentując pozostałości fragmentów obudowy starych wyrobisk górniczych i podziemnych chodników. Wznowiona po II wojnie światowej odkrywkowa eksploatacja złoża doprowadziła do kolejnych odkryć. W latach 1956-59 badania archeologiczne prowadził tutaj Kazimierz Bielenin.

Obiekt niedostępny. Materiały z badań przechowywane w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie i w Muzeum Narodowym w Kielcach.

oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 29-10-2014 r.

Rodzaj: stanowisko o funkcji gospodarczej

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_26_AR.23726, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_AR.3320626