Stanowi unikatowy element w krajobrazie Roztocza Tomaszowskiego.

Usytuowanie i opis

Cmentarzysko kurhanowe jest położone około 150 m na południe od zabudowań wsi Ruda Żelazna, w Lesie Państwowym Nadleśnictwa Tomaszów Lubelski (oddział Lubycza Królewska), na niewielkim sfałdowaniu terenowym usytuowanym na terasie nadzalewowej Sołokiji, około 150 m na zachód od koryta rzeki.

Cmentarzysko składa się z dziewięciu kopców ziemnych o różnej wielkości, od ok. 0,30 m do 1 m wysokości i średnicy od 9 do 16 m, usytuowanych w liniowym ciągu na osi w przybliżeniu wschód-zachód, w trzech skupiskach: skupisko A liczące dwa kopce, skupisko B pięć kopców i skupisko C dwa kopce. Całe stanowisko porasta drzewostan leśny.

Stanowisko zostało odkryte w 1957 roku przez Jana Machnika podczas jego badań terenowych w dolinie Sołokiji.

Kopce zostały zniszczone w dużej mierze i nadal są niszczone korzeniami drzew i krzewów leśnych, które intensywnie porastają teren całego stanowiska. Na kopcu wysuniętym najbardziej na zachód w skupisku pięciu kurhanów, znajduje się stary wkop rabunkowy.

Historia

Cmentarzysko kurhanowe składające się z dziewięciu o różnym stopniu zachowania kopców, chronologicznie określone w decyzji o wpisie do rejestru zabytków jako pradziejowe. Bliższa chronologia stanowiska nie została jeszcze ustalona z braku badań wykopaliskowych. Badania powierzchniowe przeprowadzone w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski łączą cmentarzysko z okresem wczesnego średniowiecza i wstępnie je datują na VII-IX wiek.

Stan i wyniki badań

Stanowisko nie było badane wykopaliskowo.

Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski na stanowisku przeprowadził w 1989 roku Wiesław Koman.

Zidentyfikowane w trakcie badań powierzchniowych kopce ziemne zostały uznane za mogiły pradziejowe tworzące cmentarzysko kurhanowe. Ich bliższa chronologia nie została określona ze względu na brak weryfikacyjnych badań wykopaliskowych oraz występowania zabytków ruchomych na powierzchni kopców i całego cmentarzyska.

Zabytek dostępny.

oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 11-04-2016 r.