Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

latarnia morska Rozewie I - Zabytek.pl

latarnia morska Rozewie I


1821 r. Rozewie

Adres
Rozewie, Leona Wzorka 1

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. pucki, gm. Władysławowo - obszar wiejski

Latarnia jest najstarszym czynnym tego rodzaju obiektem w Polsce i posiada największy zasięg nominalny.

Położona na krawędzi wysokiego klifu nadmorskiego, odznacza się doskonałą ekspozycją. Wraz z drugą latarnią, wzniesioną obok w 1875 r., stanowi unikatowy kompleks dwóch latarni, działających w latach 1875-1910 równocześnie. Latarnia i budynki jej towarzyszące prezentują etapy rozwoju latarnictwa od początku XIX w. aż do czasów współczesnych, w tym codzienne życie latarników. Z budowlą jest związana postać pisarza Stefana Żeromskiego i latarnika-patrioty L. Wzorka. Bogata historia oraz duże znaczenie strategiczne latarni przekładają się na jej wysoką wartość emocjonalną - symbolu związku Polski z morzem.

Historia

Przylądek Rozewie już od średniowiecza stanowił ważny punkt nawigacyjny. Latarnię w tym miejscu oznaczono już na mapie z 1648 roku. Budowę obecnej latarni rozpoczęto prawdopodobnie na początku XIX w. i dokończono w latach 1821-1822. Początkowo źródłem światła były lampy olejne, od 1822 r. lampy Arganda. W 1866 r. zainstalowano soczewkę Fresnela I klasy z lampami olejowymi, w 1877 r. zastąpione naftowymi. Latarnię obsługiwało w tym czasie 2 latarników i pomocnik. W 1875 r. wzniesiono obok drugą latarnię morską, w celu uzyskania dwóch świateł, odróżniających latarnię rozewską od latarni w Czołpinie i Helu. Obie latarnie świeciły światłem stałym. Obsługiwane były przez 5 latarników, którzy otrzymali na miejscu służbowe mieszkania i nadziały ziemi. W 1910 r. podwyższono i zmodernizowano starszą latarnię. Budowlę wyposażono w soczewkę Fresnela oraz żarówkę o mocy 1000 W. Emitowała światło przerywane. Obok latarni zbudowano maszynownię z lokomobilą wytwarzającą prąd oraz syrenownię z nautofonami, wydającymi sygnał mgłowy. W wyniku modernizacji starsza latarnia otrzymała unikalną charakterystykę światła, w związku z czym latarnię nowszą wyłączono z eksploatacji. W latach 1920-1939 w Rozewiu latarnikiem był Leon Wzorek, który za patriotyczną postawę i odmowę zejścia z posterunku został rozstrzelany przez hitlerowców. W 1935 r. rozewskiej latarni nadano imię Stefana Żeromskiego, upamiętniając w ten sposób związek twórczości pisarza z polskim wybrzeżem i morzem. W 1938 r. w obiekcie otwarto „Pokój Żeromskiego”, a w 1961 r. poświęconą pisarzowi ekspozycję (w związku z legendą wg której Żeromski napisał w Rozewiu powieść „Wiatr od morza”, jednak z pewnością pisarz nigdy tutaj dłużej nie przebywał). Od 1963 r. w latarni i budynkach towarzyszących funkcjonuje muzeum latarnictwa. W 1978 r. latarnię ponownie podwyższono i zmodernizowano. Obecnie jest nadal czynna. Emituje światło białe, przerywane, o zasięgu 23 Mm.

Opis

Latarnia im. St. Żeromskiego jest położona na krawędzi klifu Przylądka Rozewie. Latarni towarzyszą zabudowania techniczne - maszynownia (z 1910 r.) i syrenownia, oraz zabudowania mieszkalno-gospodarcze latarników - 2 domy, 2 budynki gospodarcze i wędzarnia-piekarnia, (prawdopodobnie z 4 ćw. XIX w.). W otoczeniu latarni znajduje się także pomnik St. Żeromskiego (autorstwa S. Horno-Popławskiego) oraz pomnik zaślubin Polski z morzem. W odległości 190 m na zach. znajduje się druga latarnia morska (z 1875 r.). Latarnia im. St. Żeromskiego zbudowana jest na rzucie koła, w formie trzysegmentowej wieży. Dolny segment wieży (z 1822 r.) murowany z kamienia polnego, otynkowany, czterokondygnacyjny, zwężający się ku górze. Środkowy segment (rozbudowa z 1910 r.) ze stalowych tubingów, dwukondygnacyjny, zwężający się ku górze. Górny segment (z 1978 r.) trzykondygnacyjny, w postaci stalowego walca. Na szczycie wieży laterna ze stali, przeszklona, nakryta stożkowym dachem. Na styku poszczególnych segmentów wieży i laterny - wąskie, obiegające budowlę galeryjki. W murowanym segmencie wieży otwory okienne prostokątne i jedno okrągłe, w stalowych - małe okienka okrągłe.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania w maju, czerwcu i wrześniu w godz. 10-14, 15-18, w lipcu i sierpniu w godz. 9-19.

Oprac. Beata Dygulska, OT NID w Gdańsku, 25.05.2015 r.

Rodzaj: 

Styl architektoniczny: bezstylowy

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BL.11822, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BL.48294