Architektura kościoła w Różance oraz malarski wystrój jego wnętrza o złożonym programie ikonograficznym mają wybitne wartości artystyczne. Są dziełem znanych architektów, kamieniarzy, malarzy i rzeźbiarzy czynnych na Ziemi Kłodzkiej w XVIII w. i XIX w.

Historia

Różanka wzmiankowana po raz pierwszy w 1358 r. Już w r. 1360 wsią parafialną. Murowany kościół zbudowany przez protestantów dopiero przed 1575 r. lub w r. 1613. Rekatolicyzowany w 1624 r. Kolejny wzniesiony w latach 1659-1660. Rozebrany, i w latach 1755-1756 wzniesiony obecny, późnobarokowy, odpowiadający aspiracjom mieszkańców Różanki, znaczącego wówczas ośrodka produkcji wyrobów bławatnych. Budowa kościoła wspomagana finansowo przez tutejszego kupca bławatnego Johanna Volkmera. Kościół w Różance wzniesiony jako ścienno-filarowy z wnękami kaplicznymi, na bazie rozwiązań wykształconych w schyłkowej fazie wczesnego baroku z przełomu XVII i XVIII w., takich jak: system przestrzenny, system sklepień i sposób komponowania bryły. Pod wpływem dojrzałego baroku okna umieszczone wysoko w elewacjach, zamknięte łukami odcinkowymi. Już w 1756 r. wykonana przez malarza Franza Bartscha z Wilkanowa polichromia wnętrza kościoła odnosząca się do jego wezwania (Wszystkich Świętych) i mająca skomplikowany program ikonograficzny. Freski przemalowane w 1850 r. przez malarza Becka z Międzylesia. W 1895 r. przemalowane przez malarza Ronge’go z Regensburga freski w prezbiterium. Wykonane tu dodatkowo medaliony z popiersiami ewangelistów i plafony z wizerunkami apostołów. Inne partie polichromii odnowione przez artystę malarza Rokowsky’ego. Zrealizowana dekoracyjna polichromia wnętrza utrzymana w stylu historyzmu. Freski w nawie przemalowane w r. 1913 i przez artystę malarza, prof. Wilhelma Reinscha z Lądka. Stare malowidła na balustradach empor i chóru muzycznego zasłonięte nowymi, wykonanymi na blasze cynkowej. Część przedstawień odtworzona wg starszych wzorów, część namalowana od nowa. Na nowo namalowane dwa przedstawienia cnót boskich i świętych niewiast. Po renowacjach kompozycje przedstawień i stylizacje postaci częściowo w duchu baroku, częściowo kształtowane wg zasad malarstwa 2 poł. XIX w. Plafony w ramach neobarokowo-neorokokowych. W 1969 r. przeprowadzona kolejna renowacja malowideł (artysta malarz-konserwator Karol Konieczny), z usunięciem z obrazów na blasze autorstwa Reinscha.

Opis

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP murowany z kamienia i cegły, tynkowany, orientowany. Złożony z nakrytych jednym dachem węższego prezbiterium zamkniętego półkoliście i z prostokątnej nawy o systemie ścienno-filarowym z wnękami kaplicznymi. Wieża zach. w dolnej części czworoboczna, w górnej ze ściętymi narożami, zwieńczona jednoprześwitowym hełmem cebulastym. Przy prezbiterium dwie dwukondygnacjowe przybudówki, m.in. z lożą patronacką. Wystrój elewacji złożony z profilowanego gzymsu koronującego i obramień otworów. W wieży w fasadzie portal o łuku odcinkowym, kamienne, uszakowe obramienie. Wnętrza prezbiterium i nawy rozczłonkowane pilastrami wielkiego porządku z kompozytowymi głowicami, nad którymi odcinki profilowanego gzymsu. W nawie wnęki kapliczne i empory wydzielone arkadami o łuku pełnym. nakryte sklepieniami kolebkowymi. Prezbiterium i nawa nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami i gurtami, ozdobionymi plafonami w sztukateryjnych lub malowanych ramach. W prezbiterium w plafonach zawarte przedstawienia: Trójcy Świętej, Św. Michała Archanioła walczącego z szatanem, czterech Ewangelistów i czterech Apostołów. Na sklepieniach empor wyobrażone sceny z życia Marii: Narodziny, Ofiarowanie w świątyni, Zwiastowanie, Nawiedzenie Św. Elżbiety, Ofiarowanie Jezusa w świątyni i Wniebowzięcie. Na pełnych, murowanych balustradach empor i chóru muzycznego umieszczony cykl chrystologiczny: Niewiasty u grobu, Apostołowie w drodze do Emaus, Ukazanie się Chrystusa Św. Piotrowi, Św. Marii Magdalenie, Apostołom zebranym w wieczerniku, Niewierny Tomasz, Wybór Św. Piotra, Zesłanie Ducha Świętego, Wniebowstąpienie Jezusa, Trójca Święta. Z kolei na sklepieniu nawy umieszczone cztery plafony.in. z przedstawieniami aniołów oddających cześć Bogu, cnót boskich, wiary, nadziei i miłości zwyciężających pogaństwo i apoteozy świętych. Całość uzupełniona wizerunkami czterech Ojców Kościoła, przedstawieniami męczeństwa i apoteozy świętych oraz wizerunkami świętych niewiast. Program ikonograficzny objaśniony inskrypcjami. Wnętrze prezbiterium ozdobione także polichromią dekoracyjną. Wyposażenie kościoła złożone z: późnobarokowego ołtarza (ok. 1768 r., warsztat Michaela Ignatza Klahra) przebudowanego w 1895 r., z późnobarokowych ołtarzy bocznych, Św. Anny (2 poł. XVIII w., 2 poł. XIX w.) i NMP (2 ćw. XIX w.), z neobarokowych ołtarzy bocznych, Św. Antoniego i z wyobrażeniem Immaculaty (2 poł. XIX w.) oraz z późnobarokowych ambony (1755 r., Johann Rotter, Anton Knietig, Michael Ignatz Klahr) i prospektu organowego (1787 r.).

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 12-11-2015 r.