Wyróżnia go harmonijna, elegancka w swej prostocie, klasycystyczna forma dworu, formującego z dwoma oficynami dziedziniec paradny, dobry stan zachowania pozostałych elementów zespołu oraz niezwykle malownicza aleja dojazdowa z dworem na osi.

Historia

Rodzina Lubienieckich zakupiła Witkowice od władz austriackich w k. 3 ćw. XVIII w. Po poł. XIX w. majątek stanowił własność rodziny Michałowskich, następnie przeszedł do Dembińskich, zaś ostatnią przedwojenną właścicielką posiadłości była Maria Dembińska.

Zabudowania zespołu dworskiego w Witkowicach powstały w latach 1797-1806 dla rodziny Lubienieckich, prawdopodobnie według projektu Jakuba Kubickiego, jednego z najwybitniejszych architektów epoki stanisławowskiej. Zespół ulokowano na nowym miejscu, rozplanowując, jednocześnie z budową obiektów kubaturowych, park krajobrazowy w stylu angielskim. Dwór, zwany też pałacem, przebudowano nieznacznie w 2 poł. XIX w. likwidując wschodnie skrzydło dworu i dodając w jego miejsce portyk kolumnowy z podjazdem. Wtedy także wybudowano spichlerz i przekształcono park. Zlikwidowano część ścieżek upraszczając tym samym układ parku oraz posadzono szpaler grabowy przy jego wschodniej granicy. W 2 poł. XX w. zespół dworski będąc w użytkowaniu szkoły rolniczej znacznie podupadł. W 1997 r. zakupił go prywatny właściciel, doprowadzając do wzorowego stanu.

Opis

Zespół dworski znajduje się we wschodniej części Ropczyc, wcześniej położony był w granicach administracyjnych miejscowości Witkowice, która to została przyłączona do miasteczka Ropczyce. Zespół ograniczony jest od północy wąwozem, od zachodu droga lokalną, od południa zabudową szklarni dawnej szkoły rolniczej a od wschodu przylegają doń pola uprawne. Jest elementem czytelnym, wyodrębnionym w krajobrazie w widoku z drogi E4.

Klasycystyczny dwór usytuowany jest w południowej części założenia, na zakończeniu długiej osi utworzonej przez aleję wjazdową, poprzedzony owalnym gazonem, ramowany dwoma oficynami. Wybudowano go na rzucie zbliżonym do prostokąta, z ryzalitami na osi elewacji frontowej i ogrodowej, niewielkimi, symetrycznymi ryzalitami bocznymi oraz portykiem z podjazdem od wschodu i niższym od korpusu pałacu skrzydłem od zachodu. Prostopadłościenna bryła, parterowa, podpiwniczona, przekryta dachem czterospadowym krytym urozmaicona jest od frontu i od strony parku ryzalitami przekrytymi dwuspadowymi dachami, attykami nad ryzalitami bocznymi, portykiem kolumnowym z podjazdem z zadaszeniem dwuspadowym od wschodu oraz ryzalitem z zadaszeniem dwuspadowym od zachodu i prostopadłościenną, krytą dachem dwuspadowym bryłą skrzydła zachodniego. Dwór wymurowano z cegły, dachy pokryto dachówką ceramiczną. Elewacja frontowa, południowa dworu, jest symetryczna, dziewięcioosiowa, z trzyosiowym ryzalitem środkowym poprzedzonym kamiennymi schodami z wazami w poręczy policzkowych schodów i jednoosiowymi ryzalitami bocznymi. Elewacja północna, ogrodowa jest dziewięcioosiowa rozwiązana analogicznie do frontowej. W elewacji wschodniej dominuje osiowo umiejscowiony portyk z przejazdem, wsparty na dwu murowanych słupach, w zachodniej osiowy ryzalit. Elewacje skrzydła zachodniego rozplanowano z ramowymi podziałami od strony ogrodu oraz otworami w łukowych wnękach od frontu. W ryzalitach, za wyjątkiem ryzalitu środkowego elewacji ogrodowej, założono wysokie, zakończone półkoliście okna, pozostałe są prostokątne, nieco niższe. Elewacje dworu dekorowane są imitacją boni w tynku na całej wysokości, kluczami nad otworami okiennymi, okulusami i płaskorzeźbami w szczytach ryzalitów na osiach dłuższych elewacji, kamiennym cokołem oraz profilowanym i kostkowym gzymsem podokapowym. Wnętrze dworu rozplanowano symetrycznie, z westybulem i owalnym salonem na osi oraz z trzytraktowym układem pomieszczeń. W salonie zachowały się płyciny, ozdobny fryz, kolumny z jońskimi kapitelami, spłaszczona kopuła z kasetonami i plafonem pośrodku oraz ozdobne gzymsy.

Oficyna wschodnia położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie dworu, prostopadle do niego, ramując go od wschodu. Budynek na rzucie prostokąta z ryzalitami w osiach dłuższych elewacji na osi, parterowy, podpiwniczony, przekryty dachem czterospadowym, wymurowany został z cegły i przekryty dachówką ceramiczną. Posiada skromną dekorację w postaci ramowych podziałów elewacji oraz profilowanego gzymsu podokapowego. Elewacja frontowa jest dziewięcioosiowa z trzyosiowym ryzalitem zwieńczonym szczytem z oknem w zakończonej półkoliście wnęce. Wnętrze przebudowane, przystosowane do potrzeb właścicieli.

Oficyna zachodnia położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie dworu, prostopadle do niego, ramując go od zachodu. Budynek zaopatrzono w analogiczne rozwiązania przestrzenne i estetyczne co oficyna wschodnia.

Spośród czterech budynków gospodarczych wymienionych w decyzji o wpisie do rejestru zabytków jeden już nie istnieje. Po wschodniej stronie dworu, na jego linii, zachował się budynek ogrodniczy w typie szklarni, czy też oranżerii. To parterowy obiekt, o rzucie wydłużonego prostokąta, przekryty dwuspadowym dachem, murowany z cegły, kryty dachówka ceramiczną, z dużymi przeszkleniami w południowej ścianie.

Spichlerz umiejscowiony jest w bezpośrednim sąsiedztwie dworu, przy zachodnim skrzydle. To niewielki, obiekt, wybudowany na rzucie prostokąta, przekryty dachem dwuspadowym, wymurowany z cegły, pokryty dachówka ceramiczną, z trzyosiową, symetryczna elewacją frontową od południa i otworami umieszczonymi w prostokątnych, zakończonych półkoliście niszach.

Budynek gospodarczy umiejscowiony na tyłach oficyny wschodniej wybudowano na rzucie litery „L”, z piętrową bryłą główną i parterowym skrzydłem, przekrytymi dachami dwuspadowymi. Obiekt jest drewniany w konstrukcji zrębowej, na ceglanej podmurówce, z dachem krytym dachówką ceramiczną. Otwory w elewacjach rozmieszczono nieregularnie, część elewacji jest ślepa.

Park krajobrazowy rozplanowany został współcześnie w budową dworu i oficyn, sprzężony z nimi kompozycyjnie, o osi głównej wybiegającej z pałacu w kierunku północy ku gmatwaninie zawiłych ścieżek w manierze ogrodów angielskich. Zachował się na jego terenie starodrzew, drzewa rodzime i obcego pochodzenia, w tym altana grabowa. Do dworu prowadzi aleja lipowa zakończona owalnym gazonem.

Obiekt niedostępny dla zwiedzających.

Oprac. Mieczysław Kuś, 12.12.2014 r.