Usytuowanie i opis

Grodzisko zwane „Szwedzkimi Okopami” lub „Krajewską Górką” znajduje ok. 830 m na północny - wschód od centrum wsi Romualdów. Powstało pośród podmokłych łąk, mających utrudniać dostęp do niego. Grodzisko ma kształt ściętego stożka otoczonego fosą. Średnica nasypu u podstawy wynosi ok. 40 m, a jego wysokość 4,5 m. Szerokość fosy dochodzi do 4 m. Grodzisko otaczają łąki i pola uprawne, sam zabytek jest obecnie nieużytkiem.

Historia

Gródek strażniczy przekształcony później prawdopodobnie w rezydencję obronną był własnością rodziny Duninów h. Łabędź. Mógł spełniać rolę strażnicy lub komory celnej na drodze ze Skrzynna na północ do Pilicy. Zaplecze obiektu stanowiła pobliska wieś Krajów. W wieku XVII w. wzniesiono tam dwór, który zapewne przejął funkcje obronnej siedziby rycerskiej w Romualdowie.

Na podstawie wyników badań G. Kotkowski datuje funkcjonowanie gródka strażniczego na 2 poł. XIII - 1 poł. XIV w., zaś obronnego dworu drewnianego na XVI/XVII - XVII w.

Stan i wyniki badań

Grodzisko w Romualdowie znane było już w pierwszych latach XX w. Badacze od początku przypisywali stanowisko do miejscowości Krajów i do dzisiaj funkcjonuje ono w literaturze i dokumentacji konserwatorskiej jako grodzisko w Krajowie. Pierwsze badania powierzchniowe i inwentaryzacyjne przeprowadzono w roku 1938. Wykopaliska sondażowe pod kierownictwem G. Kotkowskiego odbyły się czterdzieści lat później. W roku 2001 stanowisko zostało zarejestrowane w trakcie badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski.

W roku 1978 wykopy sondażowe założono w centrum i na krawędzi stożkowatego nasypu. Odsłonięto pozostałości drewniano - ziemnej konstrukcji wału z przekładką z gliny oraz nieliczne zabytki ruchome z obydwu faz funkcjonowania grodu. Ustalono także, że budowę dworu z fazy drugiej poprzedziło podwyższenie nasypu grodziska.

Grodzisko położone jest na gruntach prywatnych na północ od Romualdowa pomiędzy dwoma strumieniami. Ok. 150 m na południe od stanowiska biegnie droga gruntowa.

Oprac. Agnieszka Oniszczuk, OT NID w Warszawie, 13.10.2014 r.