kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej - Zabytek.pl
kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej
Adres
Radzyń Podlaski
Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. radzyński, gm. Radzyń Podlaski (gm. miejska)
„renesansu lubelskiego” z sygnowanym przez niego nagrobkiem Mniszchów w kaplicy pn.
Historia
Pierwszy drewniany kościół parafialny pw. św. Trójcy istniał w Kozimrynku (d. nazwa Radzynia) już w 2 poł. XV w. (par. od 1456 r.). Ok. 1612 r. powstała przy nim murowana kaplica grobowa Mniszchów z marmurowym nagrobkiem Mikołaja Mniszcha i jego żony Zofii. Murowany kościół, budowany najpewniej w 2 ćw. XVII w. przez muratora Jana Wolffa, został ukończony w 1641 r., a konsekrowany w 1644. Wraz z kościołem zbudowano drugą kaplicę od Pd. nadając kościołowi formę krzyża. Z tego czasu pochodzi również trójprzelotowa bramka od strony pałacu. W 2 poł. XVIII w. obu kaplicom nadano jednakowe późnobarokowe formy (arch. Jakub Fontana?). Wówczas powstała także murowana dzwonnica bramowa. W l. 1990-1992 zmieniono pokrycie dachu z dachówki na blachę. Kompleksowy remont świątyni wykonano w l. 2010-2013. Parterowe budynki wikariatu i szpitala zbudowane zostały w 2 poł. XVIII w., zaś murowane ogrodzenie - w pocz. XIX w.
Opis
Kościół usytuowany w pd.-wsch. narożnym bloku zabudowy staromiejskiej w otoczeniu d. cmentarza kościelnego, na osi głównego (nie paradnego) wjazdu do pałacu (d. zamku).
Renesansowo-manierystyczny kościół w „typie lubelskim” murowany z cegły, tynkowany. Wzniesiony na planie prostokąta, jednonawowy, trójprzęsłowy z dwuprzęsłowym, zamkniętym półkoliście prezbiterium równym szerokością i wysokością nawie, oddzielonym łukiem tęczowym. Po obu stronach korpusu znajduje się para kwadratowych bliźniaczych kaplic, przy nich po obu stronach prezbiterium para bliźniaczych zakrystii. Nad nawą i prezbiterium dach dwuspadowy, kryty blachą.
Wnętrze nawy i prezbiterium przekryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami, których wezgłowia opadają na krótkie odcinki pozbawionego architrawu belkowania, spoczywające na pilastrach o korynckich głowicach i kanelowanych trzonach. Piedestału zdwojone. Para niskich wejść do kaplic bocznych w arkadowych obramieniach z kartuszami herbowymi nad gzymsem. Trójarkadową emporę chóru muzycznego kończy murowany parapet z dekoracją stiukową w formie plakietek o motywami palmet i rozet. Sklepienie w nawie i prezbiterium pokrywa sztukateryjna dekoracja sieciowa w „typie lubelskim”. Analogiczna dekoracja na żaglastym sklepieniu kaplicy pn. - w kaplicy pd. podobne sklepienie bez dekoracji. Posadzka ceramiczna, w układzie szachownicowym, diagonalnym.
Fasada kościoła quasi dwukondygnacyjna, trójosiowa, z dwukondygnacyjnym szczytem arkadowym ze spływami i sterczynami. Ściana fasadowa podzielona płytkimi skarpami, w strefie dolnej stylizowanymi na pilastry korynckie, w górnej - na doryckie. Belkowanie główne doryckie z tryglifami i dekoracją okuciową w metopach obiega również nawę i prezbiterium. Na cokole szczytu umieszczona data 1641, data 1644 widnieje na wieńczącej szczyt arkadowej edykuły z segmentowym frontonem. Arkadowy portal głównego wejścia ( ok. 1640 r.) wieńczy późnobarokowy kartusz herbowy Potockich (3 ćw. XVIII w.). Nad portalem i na osiach bocznych dekoracja w formie blend z opaskami z dekoracja plecionkową - boczne blendy zamknięte łukiem, blenda środkowa kwadratowa. Nad nią w strefie górnej okulus w plecionkowym obramieniu z narożnymi uszakami. Elewacje korpusu i prezbiterium podzielone szerokimi pilastrami korynckimi wspierającymi pełne belkowanie. Okna obramione opaskami dekorowanymi plecionką, zakończonymi gzymsem z dekoracją okuciową w zwieńczeniu. Gładkie ściany niskich zakrystii zwieńczone attyką z narożnymi edykułami ozdobionymi niszami i parami hermowych pilasterków oraz ornamentem okuciowym na ściankach kurtynowych. Późnobarokowy wystrój elewacji kaplic ma artykulację pseudopilastrową, szczyty ujęte spływami i wklęsło-wypukłym gzymsem.
Do zabytkowego wyposażenia należy drewniany ołtarz główny z 2 poł. XVIII w. , dwa murowane ołtarze boczne z k. XVIII w. i drewnianą ambonę z 2 ćw. XVII w. i chrzcielnicę z 2 poł. XVIII w. W kaplicy pn. manierystyczny piętrowy nagrobek Mniszchów z pocz. XVII w.
Obiekt dostępny dla zwiedzających.
Oprac. Roman Zwierzchowski, OT NID w Lublinie, 29.04.2015 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: renesansowy
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.3078, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.366267