Stanowią przykład architektury municypalnej z pocz. XIX w. na Mazowszu.

Historia

Budowa rogatek przy wjazdach do Radomia w XIX w. związana była z realizacją założeń planu regulacyjnego miasta przyjętego do realizacji w 1822 r. W roku 1824 rogatki funkcjonowały już przy wszystkich pięciu wjazdach do miasta. W 1919 roku miasto posiadało sześć murowanych rogatek, z których zachowały się jedynie dwie: warszawska i lubelska. Pierwszą drewnianą rogatkę wzniesiono przy dawnej ulicy Warszawskiej w roku 1820. W 1834 r. zastąpiono ją istniejącym do dzisiaj murowanym klasycystycznym budynkiem zaprojektowanym przez Stefana Balińskiego. W okresie międzywojennym obiekt utracił swoje pierwotne przeznaczenie i pełnił różne funkcje. W latach 50. XX w. w rogatce ulokowano kostnicę pobliskiego szpitala. W latach 1971-1972 budynek poddano gruntownej renowacji i przeznaczono na Punkt Informacji Turystycznej Radomskiego Ośrodka Sportu, Turystyki i Wypoczynku. Od 1991 roku mieści się w nim Galeria Rogatka Wydziału Sztuki Uniwersytetu Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu.

Opis

Rogatka warszawska znajduje się u zbiegu ulic Malczewskiego i Kelles-Krauza. Usytuowana jest kalenicą do ulicy Jacka Malczewskiego, po jej wschodniej stronie. Obiekt wybudowany został na ceglano-kamiennym fundamencie, bez podpiwniczenia, ze ścianami wymurowanymi z cegły spojonej zaprawą cementowo-wapienną, obustronnie otynkowanymi. Stropy wykonane zostały z drewna. Więźba dachowa jest krokwiowa, pokryta blachą. Stolarka okienna i drzwiowa w pełni wykonana została z drewna. Budynek rozplanowany jest na planie prostokąta, trzyosiowy, trzytraktowy, o układzie szeregowym. Wejście do budynku prowadzi od strony zachodniej poprzez centralnie umieszczone dwuskrzydłowe drzwi. 

Budynek jest zwarty, jednokondygnacyjny, ze średniej wysokości poddaszem, nakryty dachem namiotowym. Wejście do budynku prowadzi poprzez portyk wgłębny składający się z czterech kolumn wspierających poddasze. Elewacje budynku wykonane zostały w stylu klasycystycznym, ujęte gzymsem wieńczącym zakończenia kolumn pilastrów, międzykondygnacyjnym i koronującym (kostkowym). Otwory okienne w elewacji frontowej (w formie stojącego prostokąta) oraz bocznych (małe okna powyżej gzymsu wieńczącego kolumny pilastrów zamknięte łukiem pełnym). Brak otworów okiennych we trzech wnękach elewacji wschodniej.

Obiekt dostępny za pozwoleniem właściciela.

Oprac. Jerzy Szałygin, OT NID w Warszawie, 13.05.2019 r.