Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Wacława - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Wacława


kościół XV w. Radom

Adres
Radom, Plac Stare Miasto 13

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. Radom, gm. Radom

Kościół pw.św.Wacława jest najstarszą zachowaną świątynią w Radomiu, nierozerwalnie związaną z historią miasta.

Obiekt posiada liczne walory artystyczne, stanowi przykład gotyckiej architektury sakralnej.

Historia

Drewniana świątynia powstała w XIII w. i szybko stała się pierwszym kościołem parafialnym w Radomiu. Wzniesienie budynku wiążę się z osobami domniemanych fundatorów: Leszka Białego lub Bolesława Wstydliwego. Pod koniec XIII w. wybudowano na tym miejscu kościół ceglany, rozbudowywany najpierw w XV, a później w XVI wieku.

Wraz z upadkiem Rzeczpospolitej szlacheckiej zlikwidowano tu parafię i budynek został zajęty przez Austriaków na magazyn. W okresie Księstwa Warszawskiego obiekt był częściowo przebudowany i użytkowany na cele magazynowe. Dalszym przekształceniom uległ w połowie XIX w., kiedy został zamieniony przez władze rosyjskie na więzienie. W okresie międzywojennym mieścił się w nim szpital epidemiczny i przytułek.

Po drugiej wojnie światowej obiekt stał się oddziałem psychiatrycznym szpitala miejskiego. W 1965 r. budynek został oddziałem archeologicznym Muzeum Regionalnego oraz stacją wykopaliskową Instytutu Kultury Materialnej PAN. W 1978 r. obiekt przekazano kurii biskupiej w wieczystą dzierżawę. W latach 1979-1985 przeprowadzono regotycyzację budowli, nad którą nadzór konserwatorski sprawował prof. Wiktor Zin. Pierwszą mszę świętą w odrestaurowanym kościele po niemal dwustu latach przerwy odprawiono 9 czerwca 1985 roku. Ksiądz bp Edward Materski ponownie erygował parafię przy kościele św. Wacława 11 września 1992 roku.

Opis

Kościół znajduje się na wzgórzu staromiejskim, będącym najstarszą dzielnicą miasta.

Pierwotnie był to budynek jednonawowy, który stanowi obecne prezbiterium o wymiarach 9 na 15 m. Z tego okresu zachowało się pięć otworów okiennych ostrołukowych oraz trzy przypory. W XIV w. nastąpiło dobudowanie nawy o wymiarach 10,5 na 15,5 m, niesymetrycznej w stosunku do prezbiterium. Od strony południowej wybudowana w linii ściany, zaś od strony północnej wysunięta o ok. 1,5 m na zewnątrz. Nawa posiadała sześć przypór, a między nimi ostrołukowe okna. W XVI w. przebudowie uległa zachodnia ściana nawy głównej i ozdobiono ją wówczas unikatową w skali kraju renesansową dekoracją w formie pasa złożonego z nisz i serc. W tym samym czasie od strony północnej dobudowano zakrystię i skarbczyk, zaś od południa kruchtę.

Przeprowadzona rewaloryzacja obiektu w 2. połowie XX w. i przywrócenie mu pierwotnej funkcji sakralnej wiązało się z olbrzymim nakładem pracy konserwatorskiej. Obecnie jest to budynek w stylu gotyckim, z dwuspadowym dachem i neogotycką wieżyczką z sygnaturą. Powrócono do jednoprzestrzennego wnętrza. W nawie wykonano sklepienie krzyżowe, a w prezbiterium strop belkowy.

Autorem współczesnego wystroju wnętrza był prof. Wiktor Zin. Głównym jego akcentem są witraże z krakowskiej pracowni braci Paczków o tematyce religijnej i patriotycznej. Nawiązują do historii Polski, od epoki piastowskiej po XX wiek. Przedstawiają m.in. św. Wacława, Tadeusza Rejtana, kard. Stefana Wyszyńskiego czy Jana Pawła II.

Z dawnego wyposażenia zachowane są natomiast żelazne drzwi do skarbczyka wykonane przez Piotra Prażmę z Klwowa w 1564 r. (obecnie zastąpione przez kopię, oryginał w zbiorach Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu). W prezbiterium znajduje się ponadto płyta z XIII w., prawdopodobnie nagrobek nieznanego rycerza z reliefem przedstawiającym miecz oraz buławę.

W północnej zewnętrznej wnęce ściany kościoła można zobaczyć romańską płytę, na podstawie której przyjęto datowanie kościoła.

Kościół dostępny z zewnątrz, wewnątrz przed i po nabożeństwach.

oprac. Bartłomiej Modrzewski, NID OTW, 19-11-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_BK.173586