kaplica pw. św. Antoniego, tzw. Na Wodzie - Zabytek.pl
Adres
Radecznica, B. Prusa
Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. zamojski, gm. Radecznica
Historia obiektu
Kaplica została zbudowana w latach 1824-1829 na miejscu starszej, z l. 70. XVII w. Według głoszonej tradycji, wzniesiono ją na miejscu, gdzie miało się odbyć poświęcenie wody przez Świętego w obecności mieszkańca Radecznicy – Szymona Tkacza, któremu się objawił. Wydarzenie to zostało upamiętnione na jednym z obrazów Gabriela Sławińskiego z lat 1780-81, dotyczących miejscowych objawień Antoniego Padewskiego oraz na starszym od niego obrazie z początku XVIII w. z napisem: „Tędy, gdzie ta kaplica stoi [przyszedł] Antoni do stoku wodę święcić z Szymonem, któremu się objawił”, pierwotnie znajdującym się w kaplicy a obecnie w Muzeum Zamojskim w Zamościu. Remont pierwszej kaplicy, drewnianej i wzniesionej na dębowych palach, przeprowadzono w latach 1751-54. W miejscu starszego budynku, w latach 1824-29 wystawiono nową kaplicę, również drewnianą. W 1824 r. użyto dla obiektu po raz pierwszy określenia „Kaplica na Wodzie”. Wskutek represji po powstaniu styczniowym, władze carskie zamknęły klasztor, a kościół oddały unitom a następnie prawosławnym. Kaplica znalazła się pod zarządem Klasztoru prawosławnego i zmieniła wezwanie na św. Antoniego Peczerskiego. Po odzyskaniu niepodległości, w 1919 r. przywrócono kult św. Antoniego Padewskiego. W 1934 r. został przeprowadzony gruntowny remont kaplicy, wykonano także jej wystrój malarski. W 1948 r. dokonano wymiany słupów, na których jest posadowiona, na betonowe. Kolejne remonty obiektu miały miejsce w latach: 1949, 1982 oraz w 2002.
Opis obiektu
Zabytek jest usytuowany w północnej części wsi, u podnóża wzgórza klasztornego, po prawej stronie drogi prowadzącej z Radecznicy w kierunku Zaporza.
Kaplica stoi na źródlanym rozlewisku, posadowiona wraz z otaczającym ją pomostem, na konstrukcji z betonowych pali. Jest dostępna z poziomu ulicy poprzez kilkustopniowe, betonowe schody i wtórny, betonowy łącznik z drewnianym pomostem. Powstała na planie ośmioboku, poprzedzona od zachodu prostokątnym w rzucie gankiem na słupach z mieczami, otoczona drewnianym pomostem stanowiącym jej obejście. Kaplicę zbudowano z bali drewnianych o konstrukcji zrębowej, oszalowanych poziomymi deskami, wykończonymi górą ozdobnymi zacięciami. Dach kaplicy jest namiotowy, przykryty blachą (pierwotnie gontem), zwieńczony sygnaturką w postaci latarni z baniastym hełmem i krzyżem. Dach ganku jest dwuspadowy, pod blachą. Na ściance szczytowej ganku jest umieszczony napis identyfikujący wezwanie kaplicy: „ŚWIĘTY ANTONI PATRONIE TEGO CO MOŻNA ODNALEŹĆ”. W elewacjach bocznych, północnej i południowej budynku, zostały umieszczone prostokątne okna i wąskie, jednoskrzydłowe drzwi boczne, w głównym wejściu od zachodu - drzwi dwuskrzydłowe, płycinowe. Elewacje zewnętrzne wieńczy ozdobna snycerka.
Wnętrze kaplicy jest jednoprzestrzenne, ośmioboczne, z podłogą z desek, przykryte płaskim stropem drewnianym z fasetami. Płaszczyzny ścian i strop, bezpośrednio na szalunku, pokrywają polichromie w typie ramowym, z wydzieloną częścią cokołową. Wewnątrz czterech ram znajdują się malowidła imitujące obrazy, wypełnione górą medalionem z jedną ze scen objawień św. Antoniego, a poniżej z inskrypcjami opisującymi historię tych objawień lub przesłania przekazane przez Świętego w 1664 r.
Przy schodach prowadzących od ulicy do zabytku, niemal na osi wejścia do kaplicy, jest zlokalizowana kolumna z żeliwnym krzyżem, objęta tym samym co kaplica, wpisem do rejestru zabytków.
Dostępność obiektu dla zwiedzających: Dostępna dla zwiedzających
Autor noty: Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 26.06.2023 r.
Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.
Rodzaj: kaplica
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
drewniane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.27992, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.352057