Związany z realizacjami architektów słynnej szkoły Schinkla.

Historia

Budowę więzienia rozpoczęto wbudowaniem kamienia węgielnego w 1843 r., prace budowlane trwały do 1851 r., w którym 25 sierpnia zaczął funkcjonować zakład karny. Projekt przypisywany jest architektowi Busse, uczniowi Karla Fridricha Schinkla. Drugim, spośród licznych architektów słynnej szkoły Schinkla był Fridrich August Stüler, powołany na królewskiego budowniczego przez Fryderyka Wilhelma IV. Fryderyk Wilhelm zainteresowany budownictwem angielskim wysyłał swoich urzędników do Anglii w celu studiowania nowoczesnych rozwiązań taniej architektury kościelnej (F.A.Stüler) i nowoczesnych rozwiązań budynków więziennych (C.F. Busse). Raport z pobytu w Anglii Stüler przedstawił w 1842 r. Można zatem przypuszczać , że autorem lub współautorem projektu więzienia w Raciborzu był Carl Ferdinand Busse.Podobne obiekty powstały w Berlinie, Wrocławiu, Gőerlitz. Więzienie raciborskie zaprojektowano dla 520 osadzonych, jednak już w 1853 r. było ich tu 700. Pierwszej przebudowy dokonano w 1919 r., kolejny gruntowny remont i modernizację przeprowadzono dopiero w latach 1974-80, prace te nie miały jednak większego wpływu na wygląd obiektu. W celach założono instalację sanitarną, grzewczą, dokonano wymiany podłóg. W 1972 r. w obrębie dziedzińca wybudowano budynek produkcyjno-magazynowy. Obecnie zespół w trakcie prac modernizacyjnych.

Opis

Zakład karny rozlokowany na południe od śródmieścia miasta w odległości ok. 1 km. od Rynku. Otoczony jest pasem terenów zielonych od strony ulic Eichendorffa, Kościuszki i Łąkowej oraz terenem zabudowy wielorodzinnej od strony ulicy Opawskiej. Zajmuje powierzchnię ok. 3,1 ha.Zakład wybudowany na rzucie równoramiennego krzyża z podstawą, na osi północny wschód - południowy zachód.Centralnie, u zbiegu ramion, ulokowana oktogonalna wieża. Pierwotnie wieża funkcjonowała jako wieża ciśnień dla potrzeb własnych zakładu.Od frontu budynek bramny ze skrzydłami rozciągniętymi na całą szerokość zespołu, na planie litery „U” otwartej na zewnątrz obiektu. Od strony wewnętrznej w parterze skrzydeł mieszczących pomieszczenia administracyjne znajduje się ciąg komunikacyjny w arkadowej galerii. Budynek główny, na południe od części administracyjnej, na planie krzyża trzykondygnacyjny, przykryty beczkowym sklepieniem.Zwieńczenie murów w formie blankowania. Ściany szczytowe zakończone półkoliście. Wewnątrzciągi komunikacyjne 1 i 2 piętra z ażurowych płyt stalowych wspartych na gęsto rozmieszczonych stalowych konsolach. Schody na poszczególne poziomy stalowe, jednobiegowe bez policzków. W holu głównym pod wieżą sklepienie żaglaste, na piętro prowadzą dodatkowe stalowe, kręcone schody na słupie. Zespół zakładu karnego wybudowany z cegły, mury grubości ok. 1 metra. Pomiędzy głównym budynkiem a częścią frontową, administracyjną rozlokowane piętrowe budynki pomocnicze- pralni, kotłowni itp. Całość otoczona murem na rzucie sześcioboku, od północy zamkniętego prostokątnie, od południa trójbocznie.

Obiekt całkowicie niedostępny, zakaz fotografowania, fotografie dostępne w podanych linkach

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 04-12-2015 r.