infrastruktura - Zabytek.pl
Adres
Puck
Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. pucki, gm. Puck (gm. miejska)
Stanowisko rozciąga się na ponad 12ha dna. W chwili obecnej głębokość wody waha się pomiędzy 1,5 a 2,5m. Brzeg w tym rejonie zbudowany jest z utworów aluwialnych oraz bagienno-limnicznych o małej odporności na abrazję.
Bagnista (podmokła) dolina Płutnicy ograniczona jest od północy przez Kępę Pucką i od południa przez Kępę Swarzewską. Zalew Pucki oddzielony jest od Zatoki Puckiej piaszczystą łachą zwaną Rybitwia Mielizna. W chwili obecnej można przepłynąć przez nią tylko jednym przesmykiem, jednak na podstawie źródeł pisanych można przypuszczać, że w średniowieczu istniało jeszcze inne przejście, bezpośrednio z otwartego morza poprzez rzeki Czarna Woda i Płutnica.
Historia badań
Stanowisko zostało odkryte przez trójkę płetwonurków amatorów w 1977 roku. Wstępne badania przeprowadzono w 1978 pod kierunkiem W. Stępnia współpracującego z Muzeum Regionalnym w Pucku. Na ich podstawie sporządzono wstępny plan obiektu. Prace kontynuowano aż do 1984 roku. W trakcie ich trwania odkryto potężny system konstrukcji drewnianych i nasypów kamienno-ziemnych oraz faszynowania rozciągający się na przestrzeni ponad 12 hektarów. Pomiędzy konstrukcjami zlokalizowano wraki trzech łodzi klepkowych oraz czółno dłubane. Od 1994 roku prace kontynuowane są przez Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku (Polish Maritime Museum).
Datowanie
Na podstawie wyników analiz dendrochronologicznych można wstępnie określić, że port funkcjonował od pierwszej połowy X do połowy XIV wieku.
Port
Stanowisko składa się z pozostałości konstrukcji drewnianych usytuowanych w dnie wzmocnionym faszyną, kamieniami i mierzwą. Do chwili obecnej zlokalizowano cztery wraki lodzi klepkowych i czółno dłubane.
W części północnej zachowały się pozostałości najstarszych pomostów oraz nabrzeża. Pale pomostu zabite są w dno w dwóch rzędach wiązek po dwa lub trzy pale w wiązce na odcinku 25m. Szerokość pomostu nie przekracza pięciu metrów. Również batymetria dna w tym rejonie pozwala wyróżnić dwie strefy: głębszą odmorską, gdzie głębokości w chwili obecnej wahają się w granicach 200-250 cm oraz gwałtownie spłycającą się część umocnienia brzegowego o głębokości zmniejszającej się nawet do 160cm. Rejon nasady pomostu to miejsce wyjątkowo częstego występowania faszyny i fragmentów ceramiki. Jest tu również wyraźne zagęszczenie prymitywnie obrobionych, pozbawionych kory fragmentów pni i konarów drzew. W niewielkim stopniu zachowały się bierwiona dębowe z otworami jarzmowymi których nieliczne fragmenty leżą porozrzucane między palami. Pewną pomocą przy próbie rekonstrukcji ich układu są pale kotwiące o charakterystycznym, prostokątnym przekroju, wciąż wbite w dno.
Łódź P-2
Niezwykle interesujące rezultaty przyniosły prace dokumentacyjne prowadzone na wraku P-2 w 2003 i 2005 r. Ustalono, że jest to pozostałość łodzi klepkowo-wręgowej o specyficznej konstrukcji, łączącej w sobie cechy skandynawskie i słowiańskie. Skandynawskie cechy konstrukcji to: zastosowanie żelaznych nitów do budowy łodzi, uszczelnienie jej sierścią i charakterystyczna nadstępka. Cechy słowiańskie to: łączenie pasów poszycia klinowanymi kołkami i uszczelnianie mchem na szwach poprzecznych planek. Wrzecionowaty kształt i proporcje jednostki potwierdzają, że była to jednostka bojowa, o czym świadczą listwy do mocowania tarcz.
Wrak spoczywał na dnie na głębokości ok. 190cm. Na podstawie analizy układu wraka, stanu jego zachowania i zawartości można przypuszczać, że zalegał on w rejonie ówczesnej linii brzegowej, częściowo zagłębiony w wodzie i był wtórnie używany do moczenia lnu przed jego dalszą obróbką.
Najnowsze wyniki analiz dendrochronologicznych drewna pobranego w 1999 roku z klepek sytuują datę budowy łodzi w pierwszej połowie X wieku, a więc zgodnie z datowaniem najstarszych pomostów zlokalizowanych w północnej części stanowiska.
Oprac. A. Oniszczuk na podstawie tekstów I. Pomian i I. Jagielskiej
Rodzaj: stanowisko o funkcji gospodarczej
Materiał budowy:
drewniane
Forma ochrony: Rejestr zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_22_AR.15348