Charakteryzuje się monumentalną, mocno rozczłonkowana bryłą, wyjątkowo bogatą ornamentyką elewacji oraz ciekawym wnętrzem pokrytym współczesnymi polichromiami.

Historia

Pierwszą udokumentowaną cerkiew (unicką) w Puchłach wzniósł własnym kosztem Józef Wilczewski, chorąży wiski i starosta narewski. 16 maja 1756 r. cerkiew poświęcił ks. Stefan Hrymaniecki, dziekan podlaski i proboszcz rybołowski. Niedługo potem, 30 maja 1771 r., świątynia spłonęła. Przez pewien czas parafianie modlili się w prowizorycznej kaplicy. W 1798 roku Wojciech Szepietowski, żupnik bielski ufundował nową cerkiew na rzucie ośmioboku, konsekrowaną w 1802 roku. W 1839 r., po kasacie unii brzeskiej, parafia przyjęła prawosławie. Cerkiew przebudowano w 1864 r., dodając nad kruchtą dwie kondygnacje oraz kopułę nad nawą. W latach 1913-1918 zbudowano na miejscu poprzedniej obecną świątynię, jednak nie uzyskała ona rangi parafialnej, a wieś Puchły przyłączono do parafii w Narwi. W 1941 r. w wyniku działań wojennych uszkodzony został dach cerkwi wraz z kopułami, a także wnętrze. Po remoncie świątyni, w latach 1960-1961, jej ściany zostały pokryte polichromiami autorstwa Włodzimierza Wasilewicza. Podczas ostatniego remontu (2014) odmalowano elewacje cerkwi oraz częściowo jej wnętrze.

Opis

Cerkiew usytuowana jest na cmentarzu ogrodzonym kamiennym murem, położonym na zach. krańcu wsi nad rzeką Narew. Styl tzw. rusko-bizantyjski.

Cerkiew pięciokopułowa, na wydłużonym, rozczłonkowanym rzucie. Nawa na planie kwadratu, wyniesiona, przekryta namiotowym dachem wygiętym nad bocznymi elewacjami w formie kokosznika, zwieńczona cebulastą kopułą na bębnie i czterema narożnymi kopułkami na szyjach. Nawa połączona od pd. z niższym i węższym od niej pięciobocznym prezbiterium, ujętym dwiema zakrystiami na planach prostokątnych, zwieńczonym smukłą kopułką na szyi. Od pn. do nawy przylega wydłużony przedsionek nakryty dwuspadowym dachem z lukarnami doświetlającymi chór muzyczny, połączony od pn. z trójkondygnacyjną wieżą-dzwonnicą, mieszczącą w przyziemiu kruchtę. Dzwonnica czworoboczna w dolnych i ośmioboczna w górnej kondygnacji, zwieńczona jest wysmukłym, ostrosłupowym hełmem z kopułką na szyi. Do bocznych elewacji nawy przylegają ganki wsparte na dwóch filarach, nakryte stromymi, dwuspadowymi dachami. Podobny ganek, przekryty dachem o przekroju łuku pełnego, osłania główne wejście. Drewniana; korpus w konstrukcji zrębowej, wieża-dzwonnica - szkieletowej. Oszalowana. Posadowiona na podmurówce z kamienia ciosanego. Elewacje bogato zdobione, z wydzielonym pasem belkowania, podzielone listwami na czworoboczne pola wypełnione szalunkiem w układzie na przemian pionowym i poziomym. Węgły odeskowane. Na elewacjach nawy fryz z motywem rombów i ażurowymi wspornikami pod okapem. Okna w nawie, prezbiterium i przedsionku w kształcie wydłużonych prostokątów, wielokwaterowe, niektóre osłonięte nadokiennikami; w zakrystiach i prezbiterium pojedyncze okna ośmioboczne. Filary ganków profilowane, zwieńczone głowicami stylizowanymi na kostkowe. Wnętrze składa się z wysokiej nawy, doświetlonej dwoma rzędami okien, przekrytej czteropolowym pozornym sklepieniem; wydzielonego ikonostasem prezbiterium, skomunikowanego z dwiema zakrystiami; przedsionka nakrytego płaskim stropem, mieszczącego w partii poddasza chór muzyczny i kruchty, z której schody prowadzą na wyższe kondygnacje dzwonnicy. Ściany pokryte są polichromiami przedstawiającymi świętych autorstwa Włodzimierza Wasilewicza. Wyposażenie: eklektyczny ikonostas i kioty, w bocznym kiocie XVIII-wieczna ikona Opieki Matki Bożej.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Otwierany w czasie nabożeństw.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 03-12-2015 r.