Historia

Kościół pw. śś. Piotra i Pawła należy do zespołu zabudowań będących własnością Klasztoru Braci Szpitalnych św. Jana Bożego w Prudniku. Jego początki wiąże się z płk. Fryderykiem Wilhelmem von Röder (1718-1781), który ciężko ranny w wojnie siedmioletniej został wyleczony w 1763 r. przez bonifratra Martiniego Probusa. W podziękowaniu za wyleczenie płk. Röder został fundatorem prudnickich bonifratrów. W 1764 r. król Prus Fryderyk II Wielki wydał zezwolenie na założenie klasztoru bonifratrów w Prudniku. Płk. v. Röder zakupił ziemię, na której do 1766 r. założono szpital z kaplicą i aptekę. W 1769 r. plany powstania kościoła i klasztoru opracował Michał Klemes (Clement) z Karniowa. W latach 1783-84 powstał klasztor ze szpitalem, natomiast w latach 1785-87 wzniesiono kościół pw. śś. Piotra i Pawła. Budowę nadzorował Piotr Paweł Ertel, mistrz murarski z Wrocławia. W 1793 r. do świątyni dobudowano barokową wieżę. W 1855 r. zamontowano w kościele nowe organy i dzwon - ufundowany przez wrocławskich bonifratrów. W 1858 r. w wieży kościelnej zawieszono zegar. W 1864 r. zainstalowano oświetlenie gazowe, odnowiono ołtarz główny, a w 1869 r. ufundowano nową drogę krzyżową. W 1873 r. cesarz Wilhelm I ufundował dzwon, który otrzymał imię „Józef”. W 1893 r. świątynię wyremontowano. Poddano ją gruntownej renowacji w 1906 r., po której otrzymała obecny wygląd. W 1911 r. przeor Wolfgang Wiench m.in. doprowadził energię elektryczną do kościoła i klasztoru. Po zakończeniu II wojny św. kościół pozostał w rękach oo. bonifratrów, którzy stopniowo odzyskiwali również pozostałe włości.

Opis

Kościół usytuowany jest w centrum miasta, zwrócony jest fasadą do ulicy Piastowskiej - od strony wschodniej przylegają do niego zabudowania klasztorne. Wzniesiono go na planie prostokąta jako budowlę salową z zamkniętym trójbocznie prezbiterium skierowanym na północ i niemal całkowicie wtopioną w elewację południową wieżą.

Świątynia jest murowana z cegły, otynkowana. Korpus nakryty jest dachem dwuspadowym (wielopołaciowym w partii prezbiterium). Czterokondygnacyjna wieża zwieńczona jest hełmem baniastym ze smukłą latarnią. Elewacja frontowa (południowa) jest 3-osiowa z nieznacznie wyładowaną przed lico osią wieżową. Zaokrąglone narożniki podkreślone zostały pilastrami, a artykulacji dopełniają gzymsy (wydatne w partii wieży) międzykondygnacyjne i koronujący oraz zróżnicowane kształtem otwory. Na osi znajduje się zamknięte odcinkiem łuku wejście. W połowie 3 kondygnacji wieża ujęta jest spływami o linii falistej. W ostatniej 4 kondygnacji wieży znajdują się umieszczone nad otworami okiennymi, tarcze zegarowe. Elewacja boczna i elewacja prezbiterium artykułowane są wysokimi, zamkniętymi półkoliście otworami okiennymi. Salowe wnętrze kościoła nakryte zostało sklepieniem kolebkowym z lunetami, a ściany artykułowane parami pilastrów. Zarówno sklepienie, jak i ściany pokryte są dekoracją. W południowej części znajduje się wsparty na trzech arkadach, chór muzyczny z pełną balustradą pokrytą stiukowym ornamentem.

We wnętrzu kościoła zachowała się część historycznego wystroju (m.in. polichromie w sklepieniu nawy i prezbiterium, autorstwa Klinka z 1906 r.) i wyposażenia, w tym m.in.: barokowy krucyfiks, klasycystyczny, architektoniczny ołtarz z poł. XIX w. z obrazem patronów świątyni, będący darem rodziny Weidingerów, dwa, klasycystyczne ołtarze boczne, ambona z płaskorzeźbą Miłosiernego Samarytanina dłuta Fahnrotha (1870), Pieta (1908), dzwon z 1858 r., komplet ławek kościelnych, figuralne witraże, a także obrazy: „św. Ludwik” z 1662 r., „Chrystus” z XVIII w., „bł. Jan Grande” z XVIII w., „św. Piotr Kanisi” z XVIII w., „Matka Boska z Dzieciątkiem” z 1 poł. XIX w., Jan Boży i Jan Wielki (Joseph Fahnroth, 1870).

Święty Jan Boży i Święty Jan Grande

Ponadto dla prudnickich bonifratrów Joseph Fahnroth wykonał dwa niewielkie przedstawienia przeznaczone raczej do prywatnej dewocji w kameralnych pomieszczeniach niż do większego wnętrza sakralnego. Są to wizerunki św. Jana Bożego, założyciela Zakonu Braci Miłosierdzia zwanych bonifratrami oraz św. Jana Grande, bonifratra z XVI wieku, patrona chorych. Znajdujące się w refektarzu obrazy, oprawione w drewniane ramy o kształcie czteroliścia, mają analogiczne kompozycje: na ciemnym tle, rozświetlonym w górnej partii ukazane zostały półpostaci zakonników ze złożonymi do modlitwy dłońmi. Święty Jan Boży z pochyloną głową, na której znajduje się korona cierniowa, adoruje leżący przed sobą krucyfiks. Święty Jan Grande z modlitewnym skupieniem wznosi oczy ku górze.

Dostępny, położona w centrum miasta.

Oprac. Joanna Banik, OT NID w Opolu, 17-10-2015 r.