Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela


kościół 1. poł. XII w. Prandocin

Adres
Prandocin, 54

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Słomniki - obszar wiejski

Kościół parafialny pw.św.Jana Chrzciciela w Prandocinie jest jednym z najlepiej zachowanych i piękniejszych zabytków architektury romańskiej w Polsce.

Historia

Prandociński kościół powstał w połowie lub tuż przed połową XII w. z fundacji rycerskiej, zapewne komesa Prandoty Starego z rodu Odrowążów lub jego następcy (Saula z Końskich). Świątynia po raz pierwszy wzmiankowana była w dokumencie z 1222 r., w latach 1325-27 była siedzibą dekanatu. Kościół zbudowano z ciosów piaskowca jako dwuabsydowy: oprócz absydy ołtarzowej miał także absydę zachodnią, mieszczącą pierwotnie właściwą fundacjom rycerskim emporę, dwukondygnacyjną, sklepioną, wspartą na parze przyściennych półkolumn i kolumny o kostkowym kapitelu. Wystrój architektoniczny budowli tworzyły: uskokowy portal od południa z kolumnami w ościeżach i półkolistymi archiwoltami o reliefowej, ornamentalnej dekoracji, osłonięty pierwotnie rodzajem portyku; ornamentalne obramienia rozglifionych okienek; podokapowe fryzy arkadowe. W związku z inkastelacją, może na początku lat 40. XIII w., nadbudowano nad absydą zachodnią ośmioboczną wieżę. W latach 1480-1490 wyburzono absydę wschodnią, wznosząc gotyckie prezbiterium, zamknięte ścianą prostą; w ceglanych murach wykorzystano ciosy i elementy dekoracyjne z murów romańskich. Wieżę (wg ks. Wiśniewskiego) obniżono pod koniec XVIII w., na wieży wzniesiono wysoki dach, na którym znalazła się ośmioboczna latarnia nakryta kopulastym hełmem. W następnym stuleciu dobudowano zakrystie oraz zachodnią kruchtę.

Opis

Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela w Prandocinie stoi na wzgórzu wśród wysokich drzew, w środkowej części wsi, przy drodze prowadzącej na południe, do Wysiółka. Jest to budowla romańska, murowana z ciosów piaskowca. Świątynia jest orientowana, jednonawowa, z ośmioboczną wieżą, absydą zachodnią i gotyckim ceglanym prezbiterium (z zachowaną wewnątrz polichromią), wzmocnionym szkarpami, zamkniętym ścianą prostą. W prezbiterium zachowały są bazy przyściennych półkolumn wspierających emporę a podpora główna - kolumna o kostkowym kapitelu, stoi przed kościołem (od północy, przy cmentarnym murze). W gotyckich murach, w dolnych partiach, zachowały się ciosy i elementy dekoracyjne z murów romańskich. Na ścianie południowej znajduje się zamurowany, uskokowy portal z gładkim tympanonem, zdobiony ornamentem plecionkowym i polichromowany. Na jego węgarach czytelne są krzyżyki konsekracyjne. Nad portalem zachowało się częściowo ornamentalne obramienie jednego z okienek, (na ścianie północnej drugie) zamurowanych i częściowo zlikwidowanych w trakcie przebijania nowych, większych okien. Mury nawy i wieży obiega podokapowy ciągły fryz arkadowy, na ścianach absydy zachodniej zachowały się lizeny. Kościół nakryty jest stropem płaskim, nawę i prezbiterium przykrywa dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę, wieża nakryta jest wysokim dachem zwieńczonym ośmioboczną latarnią i kopulastym hełmem. Do pierwotnej bryły kościoła dostawione są dwie przybudówki z obu stron prezbiterium (tzw. stara i nowa zakrystia) oraz kruchta dobudowana do zachodniej absydy. Wyposażenie świątyni pochodzi z XVII i XVIII w., m.in. późnomanierystyczny ołtarz główny (zbudowany po 1630 r.), ufundowany przez mieszczanina i ławnika słomnickiego — Macieja Oczko. W ołtarzu znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus. Remont kościoła i prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1982-1988. Aktualnie trwa kolejny etap wymiany pokrycia dachowego - nad prezbiterium i nawą główną.

Obiekt dostepny z zewnątrz, wewnątrz - przed i po mszy.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 01.07.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: romański

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.194799, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.367779