Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Brama Kwidzyńska - Zabytek.pl

Brama Kwidzyńska


mała architektura 1. poł. XIV w. Prabuty

Adres
Prabuty, Kwidzyńska 1

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. kwidzyński, gm. Prabuty - miasto

Jeden z niewielu oryginalnych gotyckich obiektów w mieście i jedyna zachowana z trzech bram miasta.

Historia

Miasto Prabuty (niem. Resinburg) otrzymało lokację prawdopodobnie w końcu XIII w. lub na początku XIV w., pewna jest data odnowienia lokacji (pierwszej lokacji?) na prawie chełmińskim z 1330 r. Brama Kwidzyńska zw. również Szpitalną została wzniesiona ok. poł. XIV w. i była jedną z trzech bram istniejących w ciągu umocnień obronnych miasta. Pozostałe bramy to: Wysoka (od północy, rozebrana w 1841 r.) i Królewiecka (nie było jej już w 1745 r.); istniała jeszcze furta w zachodnim ciągu muru zwana niekiedy Bramą Garncarską. W XVI w. obok Bramy Kwidzyńskiej powstał szpital dla biednych, stąd zamienna nazwa bramy - Szpitalna. Od XVIII w. zaniedbane mury miejskie i bramy były stopniowo rozbierane. Zły stan Bramy Kwidzyńskiej dodatkowo uległ pogorszeniu podczas pożaru miasta w 2 poł. XIX w. (1868?). W trakcie odbudowy została zmieniona forma zwieńczenia Bramy - na archiwalnych zdjęciach z pocz. XX w. widać attykę w formie krenelażu, przesłaniającą czterospadowy dach.

W 1908 r. brama została przebudowana wg projektu Arnolda Webera na wieżę ciśnień. Nad piątym piętrem wprowadzono żelbetowy strop i nadbudowano wysoką kondygnację, szerszą od pozostałych, zwieńczoną miedzianym hełmem z latarnią. Brama przetrwała wojnę; w trakcie remontu w latach 60. XX w. przywrócono jej średniowieczną formę. Obecnie w obiekcie obok instytucji pozarządowych mieści się sala wystawowa z kolekcją Wernera Zebrowskiego, przedwojennego mieszkańca miasta (obrazy, sprzęty, pocztówki, mapy, plany, fotografie, książki oraz makieta zamku).

Opis

Usytuowana dawniej w południowym ciągu murów miejskich, na zamknięciu drogi prowadzącej do miasta od strony Kwidzyna. Obecnie znajduje się u zbiegu ul. Kwidzyńskiej z pl. Kościuszki. Od strony wschodniej do bramy przylega fragment gotyckiego muru.

Brama gotycka murowana z cegły, oparta na planie kwadratu o boku ok. 8,50 m. Bryła prosta przykryta dachem czterospadowym (wysokość z dachem ok. 27 m). Elewacje symetryczne, licowane cegłą, w blendach i wnękach tynkowane, widoczne liczne przemurowania. Na osi elewacji południowej w przyziemiu ostrołuczna, rozglifiona wnęka, na osi herb Prabut prawdopodobnie z XVIII w.; we wnęce otwór bramny domknięty łukiem ostrym z przejazdem przesklepionym krzyżowo; powyżej trzy ostrołuczne płytkie wnęki, w środkowej w pionie dwa prostokątne okna.

Elewacja północna (od strony miasta) - w przyziemiu ostrołuczny otwór bramny, powyżej na osi w niewielkiej wnęce prostokątne okno, nad nim kolista wnęka z dwiema wydłużonymi po bokach; w najwyższej kondygnacji (analogicznie jak w elewacji południowej) cztery blendy zamknięte odcinkowo.

Elewacje wschodnia - pozbawiona otworów okiennych; dolne partie częściowo przesłonięte murem obronnym i opartą na nim zabudową (schody zewnętrzne oparte na murze); w najwyższej kondygnacji pięć blend zwieńczonych odcinkowo.

Elewacja zachodnia - w północnej części przyziemia zamurowany otwór drzwiowy, w najwyższej kondygnacji sześć blend odcinkowych.

Obiekt wewnątrz ogólnie dostępny w części ekspozycyjnej, Sala Wystawowa im. Wernera Zebrowskiego w sezonie czynna wt.-sob. w godz. 11.00-16.00, poza sezonem informacja tel. 884 800 115.

Oprac. Teofila Lebiedź-Gruda, OT NID w Gdańsku, 11.09.2014 r.

Rodzaj: mała architektura

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BL.12097, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BL.34124