Pomorskiego w willowej dzielnicy Poznania, nazywanej Sołaczem. Został zaprojektowany przez Stanisława Mieczkowskiego, znanego m. in. z projektu kaplicy w Dzierżnicy (pow. średzki, gm. Dominowo) i kościoła w Grabowie Królewskim (pow. wrzesiński, gm. Kołaczkowo). Jest budowlą na planie centralnym, o interesującej rotundowej bryle, wyjątkowej na tle sakralnej architektury miasta.

Historia

Parafia pw. św. Jana Vianney na poznańskim Sołaczu została erygowana 25 czerwca 1928 r. 30 września tego roku ksiądz prymas kardynał August Hlond poświęcił kamień węgielny pod powstającą już wówczas świątynię.

Budowa postępowała bardzo szybko. Przed końcem 1928 r. wzniesiono zewnętrzne mury dolnej kondygnacji kościoła w formie rotundy, prezbiterium oraz zakrystię od pn. oraz kruchtę od południa. Rok później została wybudowana centralna nawa, wsparta na wysokich, wewnętrznych arkadach. Budowlę nakryto kopułą wspartą na wysokim tamburze, zwieńczoną latarnią. 20 lipca 1930 r. uroczystej konsekracji nowo wybudowanej świątyni dokonał ksiądz prymas kardynał August Hlond. Pierwszym proboszczem parafii został, wielce dla niej zasłużony, ks. Henryk Lewandowski. Prace wykończeniowe oraz związane z wyposażeniem wnętrza trwały jeszcze do 1934 r. Ich przeprowadzenie było możliwe dzięki zaangażowaniu finansowemu parafian, którzy ufundowali, m. in. dwa dzwony, konfesjonały, kropielnicę i witraże.

Kościół służył parafianom do 1941 r., kiedy został zamknięty przez Niemców, którzy przeznaczyli go na magazyn, a przejściowo również stajnię dla koni. W czasie II wojny światowej w wyniku ostrzału zniszczeniu uległy mury i dach oraz część witraży w oknach, zawaliła się również jedna z kolumn frontowego portyku. Dekoracja wnętrza została niemal całkowicie zniszczona, podobnie jak ruchomalia, które w większości uległy rozproszeniu i zagrabieniu. Po zakończeniu wojny, w lutym 1945 r. dokonano ponownego poświęcenia kościoła, a trzy miesiące poźniej do parafii powrócił ks. H. Lewandowski, który w 1939 r. został wywieziony do Generalnej Guberni. Przystąpiono do odbudowy zniszczonego kościoła. Umożliwiło ją ofiarne wsparcie parafian, którzy wpłacali datki na utworzony w tym celu Fundusz Odbudowy Kościoła pw. Św. Jana Vianney. W latach 1945-1946 zamontowano nowe witraże, wykonane w pracowni Stanisława Powalisza. W 1947 r. powstał ołtarz Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej, a dwa lata później - ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa, umieszczone przy prezbiterium. W 1976 r. w prezbiterium zamontowano witraże autorstwa Marii Powalisz-Bardońskiej, przedstawiające: scenę Ostatniej Wieczerzy, św. Wojciecha oraz św. Jana Vianney. W 1978 r. w prezbiterium ustawiono ołtarz główny zbudowny z płyt granitowych. W 2000 r. zamontowano nowe, drewniane elementy wyposażenia: mensę, tabernakulum oraz ambonę, a także prospekt organowy nad głównym wejściem do kościoła po stronie pd.

Opis

Kościół pw. św. Jana Vianney jest położony w północno-zachodniej części dzielnicy Sołacz, na wzniesieniu przy północnym zamknięciu pl. Pomorskiego, w kwartale między ulicami Podlaską i Mazowiecką, w otoczeniu willowej zabudowy. Klasycyzująca budowla została wzniesiona na planie koła, z cegły i otynkowana. Dwukondygnacyjną bryłę w formie rotundy nakrywa kopuła na wysokim tamburze z arkadową, ażurową latarnią, zwieńczoną baniastym hełmem z krzyżem. Niższa kondygnacja nawy kościoła jest nakryta dzwonowatym dachem. Po stronie północnej znajduje się zamknięte wielobocznie prezbiterium na rzucie prostokąta, o kolistym wnętrzu, które nakrywa kopuła zwieńczona latarnią. Przylegają do niego dwie niższe, wieloboczne zakrystie nakryte płaskimi dachami - od wschodu kapłańska, od zachodu - ministrancka. Po stronie południowej znajduje się okazały portyk, który tworzy sześć kolumn korynckich dźwigających proste belkowanie zwieńczone ząbkowanym gzymsem i węższą, trójstopniową attyką, na której ustawiono kamienny krzyż. Od wschodu i zachodu znajdują się dwa boczne wejścia do kościoła poprzedzone płytkimi portykami zbudowanymi z dwóch par wysokich kolumn, dźwigających trójkątne frontony. Wszystkie połacie dachów oraz kopuły są pokryte blachą miedzianą.

Elewacje w kondygnacji rotundy i wznoszącego się nad nią tamburu artykułują lizeny i pionowe, prostokątne płyciny, pomiędzy którymi rozmieszczono symetrycznie prostokątne otwory okienne ujęte wykonanymi w tynku opaskami. Parapety pod oknami dolnej kondygnacji są wsparte na konsolach, między którymi znajdują się zbliżone do kwadratów płyciny o nieregularnych narożnikach, otoczone wykonanymi w tynku profilami.

We wnętrzu centralną nawę kościoła oddzielają od otaczającego ją obejścia wysokie arkady. Nad nimi znajduje się polichromia wykonana w latach 80. XX w. przez Teodora Szukałę. Uwagę zwracają medaliony z przedstawieniami świętych połączone girlandami. Podstawę tamburu okala wydatny profilowany gzyms, pod którym znajduje się polichromia z fryzem akantowym i rozetami.

Prezbiterium oddziela od nawy arkada w grubości muru. Jego ściany artykułują szerokie pilastry, pomiędzy którymi, w zamknięciu, znajdują się trzy otwory okienne z witrażami przedstawiającymi: Ostatnią wieczerzę, św. Wojciecha oraz patrona kościoła - św. Jana Vianney. Do interesującego wyposażenia należą dwa boczne, dębowe ołtarze z obrazami przedstawiającymi Jezusa Miłosiernego oraz Matkę Bożą z Dzieciątkiem oraz drewniane figury św. Andrzeja Boboli i św. Jacka.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Bliższe informacje na temat parafii znajdują się na stronie http://www.jmv-solacz.pl/index.html (dostęp: 29.10.2014 r.)

Oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 29.10.2014 r.