cerkiew greckokatolicka pw. św. Onufrego - Zabytek.pl
cerkiew greckokatolicka pw. św. Onufrego
Adres
Posada Rybotycka
Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przemyski, gm. Fredropol
O jej wyjątkowości stanowi również harmonijna bryła osadzona w malowniczym krajobrazie Pogórza Przemyskiego.
Historia
Cerkiew pw. Św. Onufrego została wzniesiona najpóźniej w drugiej poł. XV w. zapewne z fundacji ówczesnych właścicieli wsi wywodzących się ze szlachty ruskiej. Mógł nim być sędzia przemyski Waśko z Rybotycz, zmarły przed 1469 r. Przez ponad dwa stulecia była cerkwią prawosławną, a od 1691 r. stała się świątynią unicką po przystąpieniu prawosławnego władyki przemyskiego Innocentego Winnickiego do unii brzeskiej. W okresie późnego średniowiecza i we wczesnej epoce nowożytnej obok funkcji związanych z kultem cerkiew wraz z otaczającymi ją umocnieniami pełniła rolę ufortyfikowanego punktu obronnego w dolinie rzeki Wiar. Od początku swojego istnienia cerkiew w Posadzie Rybotyckiej była świątynią klasztorną należącą do OO. Bazylianów, którzy posiadali przylegający do niej drewniany klasztor. W latach 70. XVIII w. po opuszczeniu klasztoru przez Bazylianów, cerkiew funkcjonowała jako świątynia parochialna należąca do unickiej eparchii przemyskiej. Po wysiedleniu miejscowej ludności w 1945 r. na tereny USRR cerkiew pozostawała opuszczona, a jej wyposażenie zostało zdewastowane i rozkradzione. W 1977 r. cerkiew została przekazana w użytkowanie Muzeum Narodowemu Ziemi Przemyskiej z ramienia którego od 1977 r. prowadzono prace remontowo-konserwatorskie rozpoczęte jeszcze w latach 60. XX w. Od 2010 r. świątynia w Posadzie Rybotyckiej jest cerkwią parafialną p.w. Św. Onufrego należącą do archidiecezji warszawsko-przemyskiej Kościoła greckokatolickiego i stanowi własność greckokatolickiej parafii archikatedralnej w Przemyślu.
Opis
Cerkiew położona jest na cyplu wzgórza na lewym brzegu rzeki Wiar w zachodniej części wsi. Cerkiew otoczona jest kamiennym murem biegnącym po krawędzi wzgórza. Budynek cerkwi orientowany. Świątynia pierwotnie dwudzielna złożona z wysokiej nawy na rzucie zbliżonym do kwadratu mieszcząca kruchtę i babiniec oraz niższego sanktuarium na planie prostokąta. Obecnie trójczłonowa z dobudowaną wieżą od strony zachodniej. Bryła cerkwi trójdzielna, w części centralnej nawa o dwóch kondygnacjach nakryta dachem czterospadowym brogowym zwieńczonym baniastym hełmem. Naroża nawy i jej boki opięte są przyporami. W górnej partii ścian na poziomie poddasza zachowane niewielkie otwory strzelnicze o podwójnym rozglifieniu. Portal wejściowy do cerkwi znajduje się w południowej ścianie nawy. Cześć zachodnią tworzy dwukondygnacyjna wieża z dachem namiotowym z jednym załamaniem mieszcząca w przyziemiu przedsionek, a w kondygnacji górnej kaplicę. Budynek murowany wzniesiony z kamienia łamanego na zaprawie wapiennej, otynkowany przykryty dachem czterospadowym wykonanym z blachy miedzianej. Wnętrza ze sklepieniami kolebkowymi w kondygnacji dolnej wieży i w części ołtarzowej kaplicy górnej, a w części zachodniej strop z drewnianych belek. Pomiędzy nawą a sanktuarium znajduje się murowana przegroda ikonostasowa z dzikiego kamienia z otworami dla wrót carskich i diakońskich. W zachodniej części nawy przejście do kaplicy na piętrze wieży. Malarski wystrój cerkwi tworzą ornamentalno-figuralne malowidła bizantyjskie wykonane w technice fresku z temperowymi laserunkami zachowane w prezbiterium.
Dostęp do zabytku ograniczony.
Oprac. Andrzej Gliwa, OT NID w Rzeszowie, 24.11.2014 r.
Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.
Rodzaj: cerkiew
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
kamienne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.16499, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.201328