pułtuskim. Projektantem jego rozbudowy był wybitny architekt Stefan Szyller, teoretyk i propagator tzw. stylu narodowego. O wyjątkowym charakterze kościoła stanowi charakterystyczna bryła obca dla regionu Mazowsza, a kojarzona z drewnianą architekturą sakralną południowych regionów Polski. Na kształt świątyni i jej dekorację miały wpływ idee architekta odwołującego się do tradycyjnych wzorów rodzimej architektury drewnianej.

Historia

W 1927 roku Abp A. J. Nowowiejski erygował parafię w Porządziu. Od 1926 roku w miejscowości istniała drewniana kaplica. Ks. prob. Jan Trzaskoma pozyskał materiał na budowę kościoła sprowadzając rozebraną drewnianą świątynię z Dzierżeninia leżącego nad Narwią koło Serocka. Budowla ta powstała w 1715 roku z fundacji bpa płockiego Ludwika Załuskiego, a w 1872 roku została powiększona. Miała ona trójnawowy, czteroprzęsłowy korpus, prezbiterium zamknięte trójbocznie oraz dwuwieżową fasadę typową dla osiemnastowiecznych kościołów Mazowsza. W wyniku przebudowy ukończonej w 1930 roku wg proj. Stefana Szyllera świątynia zyskała nową jednowieżową sylwetkę, została powiększona i znacznie różniła się od swojego pierwowzoru. Praktyki polegające na przekształceniu przeniesionego obiektu nie należały do rzadkich w tym okresie. Architekt odwołał się do różnorodnych elementów uznawanych przez niego za rodzime w polskim budownictwie drewnianym. W efekcie kościół nabrał cech stylu narodowego. Jego bryła nawiązuje do świątyń Małopolski uważanych wówczas za „idealne wyobrażenie drewnianego kościoła polskiego”. Natomiast takie elementy jak podcienia, ganki kolumnowe, dachy przyczółkowe były zaczerpnięte z architektury świeckiej. Ciekawą dekorację ołtarza głównego wykonał prof. Wojciech Jastrzębowski w 1953 roku. W 1954 roku staraniem ks. Prob. J. Fałkowskiego przebudowano świątynię, dodając sklepienia nad nawą i prezbiterium. W latach 1994-2000 kościół przeszedł gruntowny remont, a w 2004 roku ustanowiono przy nim Sanktuarium św. Teresy od dzieciątka Jezus.

Opis

Kościół usytuowany jest po północnej stronie drogi Rząśnik-Sieczychy niedaleko skrzyżowania z trasą do Wyszkowa. Zadrzewiony teren wokół świątyni otacza metalowe ogrodzenie z bramą od południa. W pobliżu znajduje się urokliwa drewniana plebania. W archiwum parafialnym przechowywane są dwa warianty projektu Szyllera dla niezrealizowanej bramy prowadzącej do świątyni. Miała być utrzymana w tej samej stylistyce co kościół: drewniana, trójprzelotowa, zwieńczona daszkiem. Budynek świątyni jest drewniany o konstrukcji zrębowej, oszalowany, osadzony na betonowej podmurówce. Przykryta stromymi dachami bryła o zróżnicowanej wysokości poszczególnych partii, wzbogacona licznymi aneksami, prezentuje się niezwykle malowniczo w mazowieckim pejzażu. Do trójnawowego prostokątnego korpusu nawowego przylega od północy węższe i niższe prezbiterium zamknięte trójbocznie, ujęte po bokach zakrystią i kaplicą z przedsionkami. Do korpusu flankowanego od południa przez niewielkie przedsionki krucht, została włączona, na wzór kościołów podhalańskich, czworoboczna, wysoka wieża. Jej ściany pochylają się nieznacznie ku górze. W dolnej kondygnacji poprzedzona jest podcieniem na dwóch słupach, prowadzącym do głównego wejścia, a po bokach ujęta niskimi aneksami. Frontowa ściana drugiej kondygnacji wieży przepruta jest dużym prostokątnym otworem kaplicy (obecnie przeszklonym) ujętym słupami wspierającymi trójkątny szczyt z okapem. Trzecią kondygnację oddzieloną daszkiem okapowym wspartym na kroksztynach stanowi otwarty ganek dzwonnicy o dekoracyjnych słupach i balustradzie, dla którego wzory wskazuje się w architekturze obronnej. Wieżę wieńczy namiotowy hełm przerwany niewielką galeryjką zakończony, podobnie jak daszek sygnaturki nad nawą, krzyżem na kuli. Dachy pierwotnie pokryte były dachówką, obecnie zastąpioną przez blachę. Większość aneksów wieńczą dachy przyczółkowe z okapem przyzbowym, które dla Szyllera stanowiły wyróżnik architektury polskiej. Na ścianie zamykającej prezbiterium umieszczono krucyfiks. Elewacje boczne przepruwają duże okna zamknięte łukiem ostrym. Wnętrze korpusu podzielone zostało filarami na trzy nawy. Wysokie sklepienie kolebkowe nad prezbiterium, a trapezoidalne nad nawą powstało w miejsce stropu w wyniku przebudowy w 1954 roku.

Obiekt dostępny dla zwiedzających poza godzinami nabożeństw.

Oprac. Małgorzata Laskowska-Adamowicz, OT NID w Warszawie, 20.07.2015 r.