Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

park dworski - Zabytek.pl

Adres
Planta, 19A

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. opatowski, gm. Iwaniska - obszar wiejski

Świetnie utrzymany i zagospodarowany park podworski, którego początki sięgają prawdopodobnie XVIII wieku, z zachowanym układem kompozycyjnym, który obecnie pełni funkcję miejsca spotkań i wypoczynku okolicznych mieszkańców.

Historia

Założenie parkowo-dworskie powstało zapewne w XVIII wieku. Kompleks dóbr w Plancie i Iwaniskach należał pierwotnie do Denhoffów. W trakcie walki o spadek po nich, rodzina Ledóchowskich sprzedała go biskupowi Sołtykowi, który go kupił dla swojego bratanka Stanisława. Jego córka, Konstancja, w 1. połowie XIX wieku wniosła majątek w Plancie w wianie senatorowi kasztelanowi Ludwikowi Łempickiemu, uczestnikowi powstania listopadowego. Za jego czasów majątek przeżywał okres świetności. W tym czasie Planta była miejscem spotkań i wymiany myśli znaczących obywateli tego regionu. Wśród częstych gości należy wymienić Potockich ze Staszowa, Popielów z Kurozwęk, bywała tu także Delfina Potocka. Majątek był dobrze prowadzony i świetnie prosperował. Około roku 1871 Konstancja z Łempickich scedowała Plantę rodzinie Morawskich z Jurkowa, w których ręku dwór pozostawał do końca II wojny światowej. Przebudowywano go dwukrotnie: w latach 20. XX wieku po zniszczeniach w trakcie I wojny światowej, oraz w 1934 roku, kiedy o pawilon przy północno - wschodnim narożniku powiększył go arch. Franciszek Morawski. W 1945 roku dwór rozebrano, a materiał z niego posłużył do odbudowy wsi. Park miał pierwotnie charakter krajobrazowy o swobodnej formie. Od południa i północy prowadziły do niego aleje lipowe o długości około 900 m i 600 m, a od zachodu zakończona figurką 350-metrowa aleja, na osi której stał dwór. Od bramy do dworu prowadziła około 100-metrowa droga, zakończona ozdobnym trawnikiem - gazonem. Za dworem, po lewej stronie leżał staw, otoczony wierzbami. Pod starym kasztanem stał kamienny stół z piaskowcowymi ławkami z Kunowa. Po rozebraniu dworu park zaczął popadać w ruinę, został on dopiero uporządkowany i zagospodarowany dzięki funduszom unijnym na lata 2007-2013 z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, w ramach operacji mającej na celu odnowę i rozwój wsi.

Opis

Park położony jest w północnej części miejscowości, około 500 m od drogi z Opatowa do Staszowa, na płaskowyżu wyniesionym nad otoczeniem. Zajmuje obszar około 4 hektarów. Od południa prowadzi doń aleja kasztanowa, od północy i zachodu aleje lipowe - Pomniki Przyrody, które mają dziś długość około 250 m długości. Niektóre z zachowanych lip mają ok. 300 lat. Aleja kasztanowa jest znacznie młodsza, tworzy ją około 100-letni drzewostan. Na zachodnim skraju alei lipowej, prowadzącej kiedyś do dworu, stoi nadal kapliczka z inskrypcją „Postawić kazała Siostra Miłosierdzia Cecylia Łępicka, 1859 roku”. W centralnej części założenia znajduje się drewniana altanka. Na wschodnim krańcu parku leży niewielki, zarośnięty staw. Alejki, wzdłuż których rozmieszczone są ławki i latarnie, wysypane są żwirem.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 21.10.2014 r.

Bibliografia

  • Borsa T., Planta - dwór w powiecie opatowskim [w:] Hrankowska T. (red.) Dwór polski w XIX wieku. Zjawisko historyczne i kulturowe, Warszawa 1998, s. 257-265.

Rodzaj: park

Styl architektoniczny: krajobrazowy

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_ZZ.17318, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_ZZ.19928