Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św.św. Stanisława Biskupa i Tomasza Apostoła - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św.św. Stanisława Biskupa i Tomasza Apostoła


kościół 1440 - 1441 Piotrawin

Adres
Piotrawin

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. opolski, gm. Łaziska

Gotycki kościół pw.św.św.Stanisława bpa i Tomasza Ap wzniesiony w l.

1440–41 z fundacji bpa Zbigniewa Oleśnickiego, związany z kultem św. Stanisława bpa, z zachowanym wyposażeniem z XVI – XVIII w. Przy kościele znajduje się współczesna mu kaplica pw. św. Stanisława bpa oraz późnobarokowa dzwonnica z 1791 r.

Historia

Wieś Piotrawin po raz pierwszy wzmiankowana w 1250 r., związana z legendą i kultem św. Stanisława bpa. Od 1310 do 1865 r. stanowiła własność kapituły krakowskiej. Istnienie parafii udokumentowane źródłowo od 1326 r., wg tradycji pierwsza świątynia miała tu istnieć już w XI w. Obecny kościół wzniesiony w l. 1440–41 z fundacji bpa Zbigniewa Oleśnickiego jako wotum za otrzymanie biskupstwa krakowskiego, poprzedzony zapewne dwiema wcześniejszymi świątyniami drewnianymi. W k. XVIII w. projektowana (niezrealizowana) budowa nowej bazyliki, z tego czasu zachowane elementy kamiennych kolumn eksponowane obecnie na terenie Drogi Krzyżowej. Kościół zachowany bez większych zmian, za wyjątkiem dobudowania w 1869 r. neogotyckiej zakrystii pd. i kruchty od zach. Wielokrotnie remontowany, m. in.: 1603-11, 1791, 1858, 1866-7, 1899. Częściowo uszkodzony (wraz z dzwonnicą i ogrodzeniem) podczas I wojny światowej, zabezpieczony przez arch. Jana Koszczyc-Witkiewicza. Remontowany po uszkodzeniach w 1944 r., odnawiany w 1959 r. W l. 2011-2013 cały zespół został poddany pracom remontowo-konserwatorskim. Współcześnie z kościołem wzniesiona kaplica pw. św. Stanisława, a w 1791 r., późnobarokowa dzwonnica. Od frontu cmentarz kościelny ogrodzony murowano-metalowym ogrodzeniem z 1902 r.; na cmentarzu zachowane przykłady starodrzewu. Na pd. od kościoła usytuowana stara plebania z 1904 r.

Opis

Zespół kościelny położony na pn. krańcu wsi, na wysokiej skarpie wiślanej.

W skład zespołu wchodzi kościół, kaplica, dzwonnica i ogrodzenie. Od pn. zach. zespół kościelny sąsiaduje dawnym zespołem dworskim (wcześniej folwarkiem plebańskim). Kościół. Gotycki. Orientowany. Jednonawowy, trójprzęsłowy, z węższym i niższym, dwuprzęsłowym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Przy prezbiterium współczesna kościołowi zakrystia pn. oraz od pd. zakrystia neogotycka z 1869 r. (ob. kruchta); od zach. kwadratowa kruchta neogotycka (1869). Kościół murowany z cegły w wątku polskim, z użyciem zendrówki oraz ciosu do detalu architektonicznego. Nawa i prezbiterium nakryte sklepieniem sieciowym, zakrystia kolebkowym. Pomiędzy nawą a prezbiterium ostrołukowy otwór tęczowy, z belką tęczową wygiętą w ośli grzbiet, na której grupa Ukrzyżowania. Nad nawą prezbiterium i kruchtą zach. dachy dwuspadowe, nad prezbiterium, zamknięty trójpołaciowo; nad zakrystiami dachy pulpitowe, pokryte blachą (wcześniej dachówką). Elewacje opięte dwu- i trójuskokowymi przyporami, ozdobione fryzami z cegieł układanych na kant, umieszczonymi nad cokołem, pod oknami i okapem. Szczyt zach. siedmioosiowy, podzielony laskami o trójkątnym przekroju, przechodzącymi w sterczyny; w polach wąskie, ostrołukowe, tynkowane blendy, nad środkową tarcza z herbem Ciołek (wymieniona w 1945 r. w miejsce zniszczonej). Kruchta zach. opięta w narożach dwuuskokowymi przyporami, z otynkowanymi elewacjami bocznymi, zwieńczona trójosiowym szczytem naśladującym szczyt kościoła. Otwory okienne i wejściowe zamknięte ostrołukowo, obustronnie rozglifione (w elewacji pn. brak otworów), od zach. okienko zamknięte łukiem koszowym (przemurowane). W ścianach liczne otwory maczulcowe. Przy elewacji wsch. prezbiterium otwarta kaplica Ogrójcowa z XIX w. Wewnątrz zachowane liczne elementy dawnego wystroju i wyposażenia, m. in.: gotycka tablica erekcyjna z 1440 r. wmurowana w pn. ścianę nawy, kamienna, płaskorzeźbiona, z postaciami Matki Boskiej z Dzieciątkiem w asyście patronów kościoła i klęczącego fundatora bpa Zbigniewa Oleśnickiego z modelem kościoła w ręku; późnorenesansowy ołtarz główny z 1. poł. XVII w.; dwa ołtarze boczne z XVIII/XIX w.; drewniany chór muzyczny z XVII w., wsparty na dwóch kolumnach, z obrazami na parapecie; barokowe konfesjonały i rokokowa chrzcielnica z XVIII w. W zakrystii pd. kościoła muzeum parafialne, w którym eksponowane zabytki ruchome stanowiące wyposażenie kościoła oraz przeniesione z kaplicy.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 12.10.2018 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.1361, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.350751