W jej wnętrzu zachował się unikalny w woj. świętokrzyskim zespół dzwonów z XV-XX wieku.

Historia

Najpewniej pierwszą, drewnianą dzwonnicę przy kościele Paulinów w Pińczowie wzniesiono w latach 40.-50. XV w., dla pomieszczenia w niej dzwonu, ufundowanego wówczas przez bpa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. W 1481 r. umieszczono tam kolejne dwa dzwony. W źródłach pojawia się ona dopiero w k. XVI wieku. Wiele informacji na temat późniejszych dziejów obiektu przynoszą wnioski pińczowskich paulinów składane na kapitułach prowincji, m.in.: w latach 1632-1633 domagali się jego remontu, a w 1643 r. przedłożyli projekt budowy nowej dzwonnicy, na co wówczas nie znaleziono funduszy. W 1654 r. Anny i Grzegorza Białozurscy sfinansowali przetopienie dzwonu bpa Oleśnickiego, czego dokonał ludwisarz Benedykt Briot. W 1685 r. miejscowy przeor o. Konstanty Jaroszowski zawarł umowę z muratorem kieleckim- Wojciechem Trybulskim na wystawienie obecnej, murowanej dzwonnicy. Tego też roku rozpoczęto prace budowlane, wkrótce przerwane z powodów finansowych. Podjęte zostały w 1691 r. staraniem przeora o. Stanisława Krasuckiego, a ukończono je w 1692 roku. W 1725 r. wymieniono dach na dzwonnicy, a w latach 1757-59 została gruntownie wyremontowana. W 1826 r. miejscowy proboszcz informował konsystorz kielecki, iż jej dach może spaść na parafian. Zagrożenie to musiało być realne, skoro w 1832 r. ograniczono użycie dzwonów. Konieczny remont wykonano przy dzwonnicy dopiero w latach 1835-1837, wówczas także wymieniono jej zegar i najpewniej dostawiono do niej kamienicę. Prace naprawcze wkrótce musiano powtórzyć, ponieważ wykonane zostały nierzetelnie. W 1841 r. wymagał naprawy dach, a w 1846 r. odpadło część tynków zewnętrznych. W 1857 r. parafianie zamówili u ludwisarza Michała Petergilego z Warszawy ponowne przelanie dzwonu bpa Oleśnickiego. W 1933 r. mieszkańcy Pińczowa wmurowali w przyziemie dzwonnicy pamiątkową płytę z okazji 250-lecia Odsieczy Wiedeńskiej. W początkach września 1939 r. wojska niemieckie zniszczyły przylegającą doń kamienicę, wkrótce po tym usunięto jej pozostałości. W 1977-1978 po raz trzeci przelano dzwon bpa Oleśnickiego, tym razem w przemyskiej firmie Felczyńskich z powtórzeniem jego formy i inskrypcji. W 1997 r. przeprowadzono przy dzwonnicy gruntowne prace budowlano-konserwatorskie.

Opis

Barokowa dzwonnica stanowi część zespołu d. klasztoru Paulinów (ob. parafialnego), położonego w centrum Pińczowa, przy pn.-wsch. narożniku rynku (ob. placu Wolności). Znajduje się przed fasadą świątyni par., w linii ogrodzenia d. cmentarza przykościelnego. Kwadratowa w rzucie dzwonnica ma dwie kondygnacje, z których górna jest zwężoną. Wymurowana została z miejscowego wapienia i na zewnątrz wytynkowana. Nakrywa ją łamany dach namiotowy z wysoką iglicą z krzyżem. Elewacje dzwonnicy obwiedzione są cokołem i gzymsami, a w narożach ujęte wydatnymi pilastrami. W zwieńczeniu górnej kondygnacji znajduje się szerokie belkowanie z wydatnym gzymsem, wyłamane półkoliście w fasadzie zachodniej dla pomieszczenia tarczy zegara. Umieszczone w przyziemiu elewacji wsch. i zach. wejścia akcentują półkoliście zamknięte kamienne portale z płycinami, ozdobionymi rytym ornamentem. W górnej kondygnacji, pośrodku każdej ze ścian wybito wysokie okna, zamknięte łukiem pełnym, z drewnianymi żaluzjami. W przyziemiu północnej elewacji wmurowano w 1933 r. tablicę upamiętniającą 250-lecie Odsieczy Wiedeńskiej. Wyposażenie dzwonnicy składa się z czterech dzwonów: dwóch gotyckich z 1481 r., trzeciego barokowego z 1687 r. i czwartego z 1978 roku.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, OT NID w Kielcach, 16-06-2016 r.