Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego


kościół 1882 - 1891 Paszkówka

Adres
Paszkówka, 68

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. wadowicki, gm. Brzeźnica

Kościół w Paszkówce nie jest zabytkiem powszechnie znanym, ale posiada znaczne walory historyczne i architektoniczne.

Świątynia jest przykładem udanej realizacji obiektu sakralnego wzniesionego na prowincji w stylu gotyku nadwiślańskiego przy udziale trzech wybitnych krakowskich twórców: Feliksa Księżarskiego (projekt architektoniczny), Antoniego Gramatyki (polichromia, obrazy) i Jana Raszki (rzeźba). Ze względu na swoje położenie zabytek ma również znaczne walory krajobrazowe.

Historia

Pierwsza wzmianka o parafii w Pobiedrze (dziś część Paszkówki) pochodzi z 1325 r. Około 1440 r. zbudowany został we wsi drugi drewniany kościół. W 1882 r. ówczesna właścicielka Pobiedra, Ludwika Wężykowa, ufundowała murowaną neorenesansową kaplicę grobową dla swojej rodziny, którą dobudowano do nawy tego kościoła. Wkrótce świątynia ze względu na zły stan techniczny została rozebrana, a na jej miejscu z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Jurgowskiego i przy wsparciu finansowym Ludwiki Wężykowej, w latach 1882-1891 wzniesiony został nowy, murowany kościół zaprojektowany przez Feliksa Księżarskiego w stylu gotyku nadwiślańskiego. W 1887 r. kościół konsekrował ówczesny metropolita krakowski kard. Albin Dunajewski. Około 1891 r. świątynia otrzymała neogotyckie, kamienne ołtarze, chrzcielnicę i ambonę. Ściany i sklepienia kościoła pokryte zostały secesyjną polichromią według projektu Jana Matejki, namalowaną przez jego ucznia Antoniego Gramatykę. Polichromia odnawiana była gruntownie w latach 1953-1955 przez malarzy i studentów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, pod kierunkiem Bronisława Dąbka. W 1891 r. ogrodzony został cmentarz przykościelny.

Opis

Kościół zlokalizowany jest w północno-wschodniej części wsi w przysiółku Pobiedr. Świątynia usytuowana została na znacznym wyniesieniu terenu i przez to stanowi dominantę krajobrazową w okolicy. W sąsiedztwie kościoła od wschodu położony jest budynek plebanii z 1881 r. Kościół orientowany, murowany z cegły, potynkowany. Ściany budowli wzmocnione są przyporami. Świątynia jednonawowa, wzniesiona została na planie wydłużonego prostokąta, z prezbiterium zamkniętym trójboczną apsydą. Przy prezbiterium znajduje się zakrystia. Od północy do nawy dobudowana jest kaplica grobowa Leonarda i Ludwiki Wężyków (od 1919 r. pw. Matki Boskiej Różańcowej), zamknięta półkolistą apsydą, nakryta kopułą na bębnie, zwieńczoną latarnią. Od zachodu znajduje się kruchta ujęta dwoma półokrągłymi „basztami”, nad którą nadbudowana jest wieża dzwonnicza zwieńczona wysmukłym, iglicowym hełmem. Fasada świątyni ożywiona została ostrołukowym portalem z maswerkiem ujętym w schodkowe obramienia. Nad portalem umieszczona jest tarcza zegarowa. Wielopołaciowe dachy kościoła kryte są blachą. Na kalenicy dachu nad nawą umieszczona jest wieloboczna wieżyczka na sygnaturkę. Nawę i prezbiterium nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe ze zwornikami. Parapet chóru muzycznego z balustradą ażurowaną maswerkiem, wsparty jest na dwóch kamiennych słupach. Posadzki kościoła ułożone zostały z płyt marmurowych i kamiennych. Drzwi drewniane, masywne, jedno i dwuskrzydłowe mają ozdobne okucia kowalskiej roboty. Otwory okienne w formie wąskich stojących prostokątów, zwieńczone są ostrołukowo. Sklepienia i ściany nawy oraz prezbiterium pokryte są polichromią złożoną m.in. z ornamentów o motywach roślinnych i geometrycznych, obrazów i symboli religijnych oraz wizerunków apostołów i kilkunastu innych świętych (m.in. św. Kazimierza, św. Kunegundy, św. Wojciecha). Nad wejściem do kaplicy umieszczony jest herb Wężyków. Kaplica ozdobiona została skromną polichromią na którą składają się motywy roślinno-geometryczne i wizerunki świętych, namalowaną w 1882 r. przez nieznanego twórcę. Ołtarze główny i boczne, ambona i chrzcielnica wykonane zostały z kamienia pińczowskiego około 1891 r. W świątyni znajdują się cenne zabytki przeniesione z poprzedniego kościoła, m.in. posąg apostoła z XIV w., XVI-wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, barokowe rzeźby św. Anny i św. Joachima i kamienna chrzcielnica z 2. połowy XVII w. W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Przemienienia Pańskiego namalowany w k. XIX w. przez Antoniego Gramatykę. W kaplicy w ołtarzu z czarnego marmuru z 1883 r., znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Różańcowej z białego marmuru wykonana w 1912 r. przez rzeźbiarza Jana Raszkę. W ściany kościoła wmurowane są liczne tablice epitafijne miejscowych proboszczów i dziedziców okolicznych wsi.

Zabytek dostępny dla zwiedzających. Wnętrze kościoła można zobaczyć poza nabożeństwami po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym w parafii.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 28.10.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: neogotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.198609, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.368005