Na dwu belkach inskrypcja łacińska z datą 1574 i nazwiskami Katarzyny Łuszczewskiej, ówczesnej ksieni cysterek, proboszcza Piotra Kuczyńskiego i młynarza Jana z Górnego Młyna (zapewne wykonawcy).

Historia

Najstarsza wzmianka o Owińskach pochodzi z 1249 r., jednak powstanie wsi można datować na przełom XII/XIII lub na pocz. XIII w. Była to wieś książęca. Przed 1252 r. książęta wielkopolscy Przemysł I i Bolesław Pobożny nadali Owińska cysterkom z Trzebnicy. Klasztor miał być wotum za uchronienie Wielkopolski od niszczycielskiego najazdu tatarskiego. Sprowadzenie mniszek do Owińsk ze śląskiego opactwa w Trzebnicy nastąpiło w ostatnich miesiącach 1252 r. Zachowany do dziś kościół oraz zabudowania klasztorne powstały w XVIII w.

W rękach cysterek Owińska pozostawały do k. XVIII w. W 1797 r. majątek klasztorny został sprzedany przez państwo pruskie bankierowi z Berlina – Zygmuntowi Ottonowi von Treskow.

Opis

Kościół pw. św. Mikołaja usytuowany jest w środkowej części wsi, po zach. stronie z Poznania do Murowanej Gośliny, ok. 500 m. od zabudowań d. klasztoru cysterek. Jego prezbiterium skierowane jest na wschód. Po zach. stronie świątyni znajduje się stary cmentarz, ogrodzony barokowym, ceglanym murem z trójdzielną bramką od pd.. Renesansowy, częściowo zbarokizowany kościół składa się z nawy na planie prostokąta oraz nieco węższego, prosto zamkniętego prezbiterium, otwartego do nawy ostrołukową tęczą. Do prezbiterium od pn. przylega niewielka prostokątna zakrystia. Po pd. stronie nawy – kruchta na planie kwadratu. Nawa i równe jej wysokością prezbiterium nakrywa wysoki dach dwuspadowy. Nad zakrystią i kruchtą pd. – znacznie niższe dachy dwuspadowe o kalenicach prostopadłych do kalenicy dachu głównego.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły w układzie polskim, z użyciem pojedynczych kamieni. Ściany częściowo otynkowano. Dachy pokryto dachówką ceramiczną. Wnętrze prezbiterium nakryte jest nowym stropem, którym zastąpiono dawny renesansowy strop pseudokasetonowy. W nawie zachowały się częściowo profilowane, ozdobione rozetami belki pierwotnego stropu. Na dwóch belkach znajduje się napis łaciński z datą 1574 i nazwiskami ówczesnej ksieni cysterek Katarzyny Łuszczewskiej, proboszcza Piotra Kuczyńskiego oraz młynarza Jana z Górnego Młyna (zapewne jednego z wykonawców. Zakrystia nakryta jest sklepieniem żaglastym.

Zewnątrz kościół jest oszkarpowany. Elewacje podczas ostatniego remontu otynkowano (z wyjątkiem elewacji pn. i ścian zakrystii) z pozostawieniem nieotynkowanych partii tzw. świadków. W zwieńczeniu – profilowany gzyms. Okna prezbiterium zamknięte są półkoliście, nieco mniejsze okna nawy – segmentowo. Elewacje wsch. i zach. ujęte są narożnymi szkarpami, elewacja zach. z prostokątnym wejściem w segmentowo zamkniętej wnęce, zwieńczona trójkątnym szczytem, ozdobionym motywem krzyża. Elewacja wsch. z ostrołukową blendą na osi, zwieńczona barokowym, podzielonym parą pilastrów szczytem o wykroju wklęsło-wypukłym, w którym dwa okienka segmentowe i okrągła blenda. Elewacja pd. czteroosiowa. Nawa częściowo przesłonięta kruchtą, zwieńczoną trójkątnym szczytem. W kruchcie od pd. segmentowo zamknięte wejście, ujęte ozdobnym obramieniem z tynku, od wsch. i zach. – okienka segmentowe. Elewacja pn. dwuosiowa. Prezbiterium przesłonięte zakrystią, zwieńczoną szczytem o wykroju wklęsło wypukłym. W zakrystii od pn. dwa większe okna prostokątne, w szczycie – okienko zamknięte segmentowo.

Kościół dostępny do zwiedzania z zewnątrz. Bliższe informacje na temat kościoła są podane na stronach internetowych parafii św. Jana Chrzciciela: www.owinska.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 23-10-2017 r.